Philippines: Bongbong Marcos chiến thắng là rủi ro cho nền dân chủ?

Đó là một đòn giáng mạnh vào những người ở Philippines, những người đã vận động để có trách nhiệm giải trình cho những lạm dụng của thời đại Marcos cũ.

Gia đình Marcos chưa bao giờ xin lỗi về những hành vi đó, cũng như không trả lại nhiều kho báu mà họ bị cáo buộc ăn cắp từ ngân khố quốc gia.

Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr đã làm được điều đó như thế nào? Và tác động nào đối với 110 triệu người Philippines và vị trí của đất nước trên thế giới?

Nói dối và xuyên tạc

Năm 1986, sự giận dữ của công chúng đối với chế độ Marcos đã khiến Ferdinand Marcos và gia đình bị lật đổ và phải rời khỏi Philippines.

Nhưng chỉ sau năm năm sống lưu vong, gia đình đã trở về – và ngay lập tức bắt đầu quay trở lại chính trị.

Bongbong gần như liên tục hoạt động chính trị từ năm 23 tuổi, ngoại trừ thời gian ở nước ngoài. Việc đắc cử tổng thống là điều mà ông đã chuẩn bị cho cả cuộc đời mình.

Các thành viên khác trong gia đình ông cũng đã nắm giữ các chức vụ chính trị khác nhau kể từ khi họ được phép trở lại Philippines, bao gồm mẹ của ông, bà Imelda và chị gái Imee của ông. Imelda thậm chí đã tranh cử tổng thống chỉ một năm sau khi trở lại vào năm 1992.

Họ cũng được hưởng lợi rất nhiều khi liên kết với một gia đình quyền lực khác, gia đình Duterte. Rodrigo Duterte là tổng thống đương nhiệm của Philippines.

Sau đó là chiến dịch truyền thông xã hội nhằm đổi mới thương hiệu của kỷ nguyên Marcos cũ – không phải là thời kỳ thiết quân luật, với tình trạng vi phạm nhân quyền khủng khiếp, tham nhũng và nền kinh tế gần như sụp đổ – mà là thời kỳ hoàng kim của sự thịnh vượng, không tội phạm.

Điều này bắt đầu cách đây ít nhất một thập niên, với hàng trăm video bị chỉnh sửa lừa dối được tải lên Youtube, sau đó được đăng lại trên các trang Facebook.

Những điều này đã thuyết phục hàng triệu người Philippines rằng những lời phỉ báng gia đình Marcos sau khi họ sụp đổ là không công bằng, rằng những câu chuyện về lòng tham vô song là sai sự thật.

Fatima Gaw tại Khoa Nghiên cứu Truyền thông của Đại học Philippines cho biết: “Có rất nhiều lời nói dối và xuyên tạc trong những video này.”

“Hoàn toàn phủ nhận sự tàn bạo của thời kỳ võ trang. Ngoài ra còn có rất nhiều tuyên bố xuyên tạc về tiến bộ kinh tế trong cái gọi là những năm vàng son của Philippines, bằng những chi tiết chọn lọc.”

Và sau đó là những huyền thoại, được nhiều người tin ở những vùng nghèo hơn của Philippines, rằng gia đình Marcos thực sự nắm giữ tài sản khổng lồ trong các tài khoản ở nước ngoài hoặc những kho vàng thỏi được cất giấu, nhưng chúng được lưu giữ để mang lại lợi ích cho người dân Philippines khi họ quay về.

Nhưng chiến dịch thông tin sai lệch ủng hộ Marcos cũng đã có ưu thế, từ sự thất vọng rộng rãi của công chúng về sự thất bại của chính quyền sau năm 1986 trong việc mang lại những cải thiện đáng kể cho cuộc sống người dân Philippines.

Bongbong đã thành công thể hiện mình là ứng cử viên cho sự thay đổi, hứa hẹn hạnh phúc và thống nhất cho một đất nước mệt mỏi trong nhiều năm phân cực chính trị.

Bằng cách tránh xa tất cả các cuộc tranh luận tổng thống và từ chối các cuộc phỏng, ông đã tránh bị thách thức và có thể duy trì ảo tưởng về sự hòa hợp, bất chấp hàng triệu người còn lại phản đối nhiệm kỳ tổng thống của ông.

Việc ông phải đối mặt với rất nhiều đối thủ cũng là một lợi thế đáng kể. Cuộc bỏ phiếu chống Marcos có tới 9 ứng cử viên.

Số phận của nền dân chủ

Vậy chúng ta có thể mong đợi điều gì từ nhiệm kỳ tổng thống của Marcos? Ông ít nói về các chi tiết trong cương lĩnh chính sách của mình trong khi vận động tranh cử. Mà dù sao đó cũng chỉ là một danh sách không đáng kể về những lời hứa, phần lớn là tiếp tục các chính sách của Tổng thống Duterte.

Điều gì sẽ xảy ra với nỗ lực thu hồi số tiền được cho là bị đánh cắp bởi gia đinh Marcos khi họ nắm quyền lần cuối.

Ủy ban Tổng thống về Quản trị tốt (PCGG), được thành lập sau cuộc nổi dậy năm 1986, đã thu hồi được khoảng một phần ba trong số 10-15 tỷ USD của cái gọi là “sự giàu có bất chính” – bao gồm đồ trang sức, tranh có giá trị và các đôi giày nổi tiếng của Imelda – nhưng chính thức vẫn theo đuổi phần còn lại.

Mối quan hệ đối tác của ông với gia đình Duterte cũng sẽ được theo dõi chặt chẽ.

Bongbong đã hứa sẽ tiếp tục chiến dịch chống ma túy gây tranh cãi của Tổng thống Duterte, nhưng ám chỉ rằng ông sẽ ủng hộ các phương pháp ít bạo lực hơn.

Sara Duterte, con gái của tổng thống, gần như chắc chắn được chức phó tổng thống.

Phó tổng thống được bầu riêng biệt với tổng thống và bà Duterte có thể muốn sử dụng vị trí để thúc đẩy sự nghiệp chính trị của mình.

Nhưng có một số câu hỏi lớn hơn.

Liệu có bao nhiêu tham nhũng – luôn là một vấn đề ở Philippines – sẽ tồn tại dưới một gia đình như Marcos?

Và có lẽ mối quan tâm lớn nhất sẽ là số phận của dân chủ và dân quyền, cả hai quyền này đều thiệt hại dưới thời Tổng thống Duterte.

Bongbong sẽ đối phó với sự phản đối chính quyền Marcos như thế nào?

Các cử tri ở Philippines từ lâu đã thể hiện họ ủng hộ sự cai trị của các lãnh đạo mạnh mẽ, hứa sẽ bỏ qua những thỏa hiệp lộn xộn của nền dân chủ.

Điều đó giải thích cho cuộc bầu cử Joseph Estrada vào năm 1998 và gần đây là vào năm 2016 với ông Duterte.

Bongbong Marcos không có được sức hút như vậy, nhưng ông ấy dựa vào những ký ức được tân trang về sự cai trị mạnh mẽ của cha mình.

Việc gia đình ông trở lại nắm quyền cũng có vẻ khép lại thời đại toàn cầu hóa lạc quan. Thời đại này được cho là bắt đầu khi Hoa Kỳ từ chối hỗ trợ người cha chuyên quyền của ông trong những năm tàn lụi của Chiến tranh Lạnh, truyền cảm hứng cho các phong trào ủng hộ dân chủ trên toàn thế giới.

Bây giờ nó đã kết thúc với cuộc chiến ở Ukraine, sự đổ vỡ của quan hệ Trung Quốc-Hoa Kỳ và sự trỗi dậy của các nhà lãnh đạo dân túy cùng thông tin sai lệch trên mạng xã hội.(BBC)