Phó tổng thống Mỹ gây sốc khi công kích châu Âu

Phát biểu trước các lãnh đạo chính trị, sĩ quan quân đội và nhà ngoại giao dự Hội nghị An ninh Munich ở Đức ngày 14/2, Phó tổng thống Mỹ JD Vance khiến mọi người kinh ngạc khi bác bỏ nguy cơ Nga can thiệp chính trị vào châu Âu. Lập trường được ông Vance đưa ra tương tự quan điểm của Tổng thống Donald Trump, người từng chỉ trích các cơ quan tình báo Mỹ cáo buộc Nga can thiệp giúp ông giành lợi thế trong cuộc bầu cử năm 2016.

Ông Vance chỉ trích gay gắt các chính trị gia châu Âu gây “nỗi sợ hãi cho chính người dân” ở châu lục này, tuyên bố mối đe dọa thực sự đối với nền dân chủ của châu Âu đến từ nội tại của châu lục.

“Mối đe dọa mà tôi cho là lớn nhất với châu Âu không phải Nga, Trung Quốc hay yếu tố bên ngoài nào, là mối đe dọa từ bên trong, sự thoái lui của châu Âu khỏi một số giá trị cơ bản nhất của họ, những giá trị tương tự Mỹ”, Phó tổng thống Vance nói.

Tương lai của Ukraine là vấn đề được quan tâm hàng đầu trong chương trình nghị sự tại Munich sau cuộc điện đàm giữa ông Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin tuần này, song Phó tổng thống Vance lại không đề cập đến Ukraine trong bài phát biểu.

Thay vào đó, ông đề cập việc Liên minh châu Âu (EU) kiểm duyệt các nội dung thù ghét trên mạng xã hội X. Ông chỉ trích Đức “nhắm vào người dân của mình vì đăng những bình luận chống nữ quyền”, lên án Thụy Điển vì đã kết án nhà hoạt động Cơ đốc giáo và Anh vì đã vi phạm quyền tôn giáo.

“Tôi e rằng trên khắp châu Âu, quyền tự do ngôn luận đang bị thu hẹp”, ông cho hay, đồng thời bày tỏ sự ủng hộ với các phong trào cánh hữu và cực hữu ở châu Âu.

Ông Vance đặc biệt nhắm vào việc Tòa Hiến pháp Romania hồi tháng 12/2024 hủy kết quả bầu cử tổng thống vòng một để tiến hành lại từ đầu vì nghi ngờ Nga can thiệp. “Nếu các ngài tranh cử trong nỗi lo sợ về chính cử tri của mình, thì nước Mỹ chẳng thể làm gì để giúp các ngài”, ông nhấn mạnh.

Trong cuộc bỏ phiếu vòng một diễn ra ngày 24/11/2024, Calin Georgescu, ứng viên cực hữu thường chỉ trích NATO và muốn chấm dứt sự ủng hộ của Romania với nước láng giềng Ukraine, đã bất ngờ giành chiến thắng.

“Các ngài có thể tin việc Nga mua quảng cáo trên mạng xã hội để tác động bầu cử là hành vi sai trái. Chúng tôi cũng tin chắc như vậy. Các ngài thậm chí có thể lên án điều đó trên trường quốc tế. Nhưng nếu nền dân chủ của các ngài có thể bị hủy hoại chỉ bằng vài quảng cáo trị giá 100.000 USD từ quốc gia bên ngoài, thì ngay từ đầu nền dân chủ đã không thực sự vững mạnh”, ông Vance cho hay.

Phó tổng thống Mỹ kêu gọi các nước châu Âu, trong đó có Đức, “thay đổi hướng đi” về vấn đề nhập cư, một ngày sau khi người đàn ông Afghanistan 24 tuổi bị bắt tại Munich vì lao xe khiến 36 người bị thương.

“Chúng ta phải chịu đựng những thất bại khủng khiếp này bao nhiêu lần nữa trước khi thay đổi hướng đi và đưa nền văn minh chung tiến theo hướng mới?”, ông nói. “Đây là câu chuyện khủng khiếp nhưng chúng ta đã nghe quá nhiều lần ở châu Âu và thật không may cũng quá nhiều lần ở Mỹ”.

Ông cũng kêu gọi các đảng chống nhập cư ở châu Âu đóng vai trò lớn hơn, 9 ngày trước cuộc tổng tuyển cử của Đức. Đảng cực hữu AfD dường như sẽ đạt kết quả tốt nhất từ trước đến nay với khoảng 20% phiếu bầu và đã nhận được sự ủng hộ nhiệt thành từ tỷ phú Elon Musk, đồng minh của ông Trump. Theo báo chí Đức, ông Vance đã gặp lãnh đạo AfD Alice Weidel bên lề hội nghị.

Phó tổng thống Mỹ đồng thời cảnh báo Đức nên quen với việc Musk lên tiếng, giống như cách Mỹ chấp nhận lời chỉ trích từ nhà hoạt động khí hậu người Thụy Điển Greta Thunberg. “Nếu nền dân chủ Mỹ vẫn có thể chịu được 10 năm bị Greta Thunberg chỉ trích, thì các ngài cũng có thể chịu được vài tháng trước Elon Musk”, ông nói.

Bài phát biểu của ông Vance được coi là đòn tấn công dữ dội vào các đồng minh, tại thời điểm Mỹ và các đồng minh châu Âu đang bất đồng về chính sách với Ukraine, quốc phòng và thương mại.

Các đại biểu dự hội nghị dường như đã bị sốc với những gì ông Vance đưa ra và không vỗ tay khi Phó tổng thống Mỹ kết thúc bài phát biểu. Nhiều người sau đó nhanh chóng lên tiếng chỉ trích ông Vance.

Phát biểu tại hội nghị sau ông Vance, Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius nói rằng việc ông Vance chỉ trích các nước châu Âu và bày tỏ sự ủng hộ với phe cực hữu là “không thể chấp nhận nổi”.

“Cuộc tấn công của Vance vào nền dân chủ châu Âu đã bóp méo một cách tai hại ngôn ngữ của chính nền dân chủ và khiến người ta tin chắc rằng mục đích của chính quyền Mỹ là hủy hoại EU cùng các nền dân chủ tự do của EU”, Nathalie Tocci, giám đốc viện nghiên cứu Istituto Affari Internazionali ở Italy, cho hay.

Tại thủ đô Washington, Tổng thống Trump cho biết đã nghe bài phát biểu của ông Vance. “Ông ấy nói về quyền tự do ngôn luận. Và tôi nghĩ điều đó đúng ở châu Âu. Họ đang mất đi quyền tự do ngôn luận tuyệt vời của mình. Rồi ông ấy nói về vấn đề nhập cư, và châu Âu đang gặp vấn đề lớn về nhập cư”.

HL (Theo Reuters, AFP)