Sai lầm khi tập thể dục làm tăng nguy cơ đột quỵ

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) xảy ra khi dòng máu lên não bị gián đoạn do tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu khiến tế bào não thiếu oxy và chết đi. TS.BS Nguyễn Thị Minh Đức, Trưởng khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết tập thể dục thường xuyên có thể giúp tăng cường thể chất và tinh thần. Tuy nhiên, vận động gắng sức và cường độ cao gây hại cho tim, làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Bác sĩ Minh Đức chỉ ra một số sai lầm khi tập thể dục mọi người cần tránh.

Tập quá sức, cường độ cao

Người ít vận động trong thời gian dài, bất ngờ tập thể dục cường độ cao làm hệ tim mạch và mạch máu não không kịp thích nghi. Lúc này tim phải bơm máu mạnh hơn để đáp ứng nhu cầu oxy và dưỡng chất cho cơ thể, làm huyết áp và nhịp tim tăng, mạch máu giãn nở để cung cấp máu, tạo áp lực mạnh lên thành mạch. Sự thay đổi đột ngột này khiến mảng xơ vữa bong ra, hình thành cục máu đông hoặc làm vỡ túi phình mạch não tiềm ẩn.

Bác sĩ Đức khuyên nên thực hiện bài tập nhẹ, tăng dần cường độ, tránh tâm lý “bù đắp” tập nặng sau thời gian dài ngừng vận động.

Tập sáng sớm, trời lạnh hay giữa nắng nóng gay gắt

Sáng sớm khi nhiệt độ thấp khiến các mạch máu co lại, huyết áp dễ tăng cao hơn bình thường. Người mắc bệnh tăng huyết áp, xơ vữa động mạch hoặc túi phình mạch não gặp những thay đổi đột ngột này có thể dẫn đến bong mảng xơ vữa, vỡ mạch máu, tăng nguy cơ nhồi máu hoặc xuất huyết não. Trong khi đó, tập thể dục ngoài trời khi nắng nóng gay gắt khiến lượng mồ hôi đổ ra nhiều để làm mát cơ thể, khả năng mất nước và điện giải cao – yếu tố nguy cơ gây đột quỵ.

Thời điểm tập an toàn nên vào buổi sáng có nắng ấm, sau khi mặt trời đã lên, hoặc buổi chiều mát. Tránh tập ngoài trời lúc sương lạnh, gió mạnh hay nắng nóng gay gắt. Nếu phải ra ngoài, nên mặc đủ ấm, khởi động kỹ trong nhà trước khi tập để giúp mạch máu, tim mạch thích nghi dần.

Tắm ngay sau tập

Sau khi vận động, cơ thể toát nhiều mồ hôi, mạch máu đang trong trạng thái giãn nở. Tắm nước lạnh ngay có thể gây co mạch đột ngột, huyết áp biến động, tăng nguy cơ đột quỵ, nhất là người có tiền sử tăng huyết áp hoặc bệnh tim. Ngược lại, tắm nước quá nóng khiến tim đập nhanh, mạch máu giãn, dễ tụt huyết áp, chóng mặt, ngất xỉu. Sau khi tập luyện nên nghỉ ngơi ít nhất 20-30 phút cho cơ thể trở về trạng thái cân bằng. Điều chỉnh nhiệt độ nước vừa phải, không quá nóng hay quá lạnh để cơ thể dễ thích nghi.

Người có bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu hoặc bệnh tim mạch nên kiểm soát bệnh nền bằng cách kiểm tra sức khỏe định kỳ, uống thuốc theo chỉ định để góp phần giảm nguy cơ đột quỵ. Nên vận động phù hợp, khởi động kỹ, không tập cường độ cao khi huyết áp hoặc đường huyết chưa ổn định.

Tập luyện khi cơ thể kiệt sức dễ khiến mất thăng bằng, tăng nguy cơ tai biến. Do đó, mỗi người nên hạn chế rượu bia, không hút thuốc, ngủ đủ giấc và kiểm soát căng thẳng giúp giảm áp lực cho não, bảo vệ sức khỏe. Duy trì chế độ ăn nhiều rau xanh, cá, hạt ngũ cốc nguyên cám để bảo vệ mạch máu.

Trong lúc vận động hoặc sau khi tập, nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường như đau đầu dữ dội, choáng váng, buồn nôn, cứng cổ, nhìn đôi, mất thị lực, tê yếu tay chân… hãy gọi cấp cứu khẩn cấp để được xử trí kịp thời.

Bác sĩ Minh Đức hướng dẫn trong lúc chờ xe cấp cứu đến, nên đặt người bệnh nằm ở nơi thoáng mát, kê cao đầu 20-30 độ, nới lỏng quần áo. Nếu người bệnh nôn ói, nên đặt nằm nghiêng để tránh sặc, không tụ tập đông quanh người bệnh để đảm bảo không gian thông thoáng cho hô hấp. Tuyệt đối không tự ý sơ cứu bằng cạo gió, châm cứu, bấm huyệt hay cho uống thuốc, ăn uống. Trường hợp ngưng thở, cần tiến hành ép tim ngoài lồng ngực liên tục cho đến khi có nhân viên y tế đến hỗ trợ.