Lý do Ukraine nới hạn chế xuất cảnh cho thanh niên

Thủ tướng Ukraine Yulia Svyrydenko ngày 27/8 thông báo chính phủ sẽ thay đổi quy định để cho phép thanh niên từ 18 đến 22 tuổi được rời khỏi đất nước một cách hợp pháp, bất chấp cuộc xung đột đang diễn ra với Nga.

Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết những thay đổi này “đã được thống nhất với Bộ chỉ huy Quân sự”. Thủ tướng Svyrydenko thêm rằng quy định mới “cũng áp dụng cho những công dân vì nhiều lý do khác nhau mà đang ở nước ngoài”.

Đây là một bước thay đổi đáng chú ý, bởi ngay sau khi xung đột với Nga nổ ra hơn ba năm trước, Ukraine đã ban bố thiết quân luật, trong đó có lệnh cấm xuất cảnh đối với tất cả nam giới từ 18 đến 60 tuổi, nhằm ngăn chặn tình trạng bỏ trốn ra nước ngoài né tránh nhập ngũ.

Giải thích cho những thay đổi trên, Thủ tướng Svyrydenko cho hay chính phủ muốn “người Ukraine duy trì mối liên kết với đất nước càng nhiều càng tốt”.

Thực tế, lệnh cấm nam giới rời khỏi đất nước lâu nay đã trở thành một nguồn cơn gây căng thẳng lớn ở Ukraine, khi nó khiến hàng loạt gia đình bị chia cắt, đồng thời khiến nhiều người ở nước ngoài từ chối về nước vì sợ không được phép xuất cảnh trở lại.

Giới chức cũng lo ngại về việc ngày càng có nhiều bậc cha mẹ gửi con trai ra nước ngoài trước khi các em đủ 18 tuổi nhằm lách lệnh cấm. “Các lớp cuối cấp ba hầu như chỉ toàn nữ sinh. Trường đại học thiếu nam giới nộp đơn”, Oleksandr Fedienko, nghị sĩ từ đảng cầm quyền, nói. “Quyết định này sẽ giúp giữ những người trẻ ở lại Ukraine, để họ đóng góp cho nước mình thay vì quốc gia khác”.

Những tranh cãi về vấn đề thanh niên Ukraine rời khỏi đất nước không phải mới ở Ukraine. Hồi tháng 7, Chủ tịch Quốc hội Ruslan Stefanchuk từng nhắc tới những bất cập khi nam giới 18-22 tuổi không thuộc diện bắt buộc nhập ngũ, nhưng lại bị hạn chế quyền ra nước ngoài.

Ngày 12/8/2025, tại Diễn đàn Thanh niên Ukraine, Tổng thống Zelensky thông báo ông đã chỉ thị cho chính phủ và quân đội xây dựng một quy trình nới lỏng quy định cho nhóm tuổi trên. Ông tin rằng điều này sẽ cho phép những người trẻ tuổi duy trì mối liên kết với nhà nước và có thêm nhiều cơ hội học vấn.

Theo giải thích của nghị sĩ Fedir Venislavskyi thuộc đảng cầm quyền, lệnh cấm xuất cảnh trước đây đã khiến nhiều người trẻ Ukraine muốn du học đã không có cơ hội thực hiện kế hoạch của mình và buộc phải tìm những cách phi chính thức. Theo ông, sáng kiến mới được đưa ra nhằm loại bỏ những rào cản như vậy.

Chưa rõ thay đổi này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến việc tuyển quân của Ukraine.

Việc Ukraine cho phép nam giới dưới 23 tuổi rời đi dường như đi ngược lại những lời kêu gọi từ Mỹ và phương Tây, yêu cầu Kiev hạ tuổi nhập ngũ để đáp ứng nhu cầu về nhân lực trên chiến trường. Nhiều chuyên gia cho rằng tình trạng thiếu quân là thách thức lớn nhất với Ukraine khi đối đầu Nga, nước vốn có dân số lớn hơn nhiều.

“Rất khó để giải thích hành động này khi chúng ta đang tham gia vào một cuộc chiến tiêu hao”, Mykhailo Samus, giám đốc Mạng lưới Nghiên cứu Địa chính trị Mới ở Kiev, cho hay. “Về cơ bản, quy mô lực lượng dự bị động viên sẽ bị thu hẹp”.

Nhưng các chuyên gia và quan chức Ukraine khác không tin rằng việc nới lỏng quy định xuất cảnh sẽ khiến thanh niên ồ ạt rời khỏi đất nước. Thay vào đó, nó có thể thắt chặt hơn nữa mối quan hệ giữa họ với Ukraine.

Theo quy định mới, nam giới trẻ tuổi vẫn bị cấm rời đất nước trong hai năm trước khi đủ điều kiện nhập ngũ. Họ lập luận rằng bước điều chỉnh này có thể giữ một số người trẻ ở lại đất nước lâu hơn để đóng góp cho xã hội, đồng thời mang lại trải nghiệm ở nước ngoài cho nhiều người khác, những người một ngày nào đó sẽ trở về để hỗ trợ Ukraine.

“Mục tiêu của quyết định này, trước hết và quan trọng nhất, là nhằm giúp những người trẻ tuổi Ukraine có nhiều cơ hội học tập, thực tập và làm việc hợp pháp ở nước ngoài hơn. Những kinh nghiệm của họ về sau sẽ được sử dụng để phát triển đất nước”, Bộ trưởng Nội vụ Ukraine Ihor Klymenko cho hay.

Những điều chỉnh của chính phủ đang nhận được ủng hộ từ người dân Ukraine, đặc biệt là các gia đình có con trai. Với quy định cũ, những thiếu niên rời khỏi đất nước khi xung đột mới bùng phát sẽ không dám trở về thăm quê, trừ trường hợp họ chấp nhận ở lại Ukraine vĩnh viễn. Điều này thường đồng nghĩa với việc họ bị tước đi cơ hội gặp cha mình ở Ukraine. Nhờ quy định mới, điều này sẽ thay đổi.

Mặt khác, việc nới quy định xuất cảnh cũng sẽ làm giảm áp lực đối với các gia đình có con trai và hiện vẫn sống ở Ukraine.

Oksana, 45 tuổi, có một con trai 16 tuổi và hai cháu trai 18 tuổi. Cô cho biết gia đình không có kế hoạch đưa các cháu ra khỏi đất nước, tuy nhiên, cô vẫn rất vui mừng vì quy định mới.

“Về mặt tâm lý, thật tốt khi biết rằng con trai chúng tôi vẫn có thể ở nước ngoài mà không bị đe dọa bởi xung đột và ít nhất là được nhìn thấy biển, được bơi lội an toàn trong ít nhất vài tuần mà không sợ bom rơi đạn lạc”, Oksana cho hay.

VH (Theo AFP, AP, Reuters, News Ukraine)