Cholesterol

Vai trò

Cơ thể cần một lượng cholesterol để hoạt động bình thường, tạo nên màng tế bào, sản xuất vitamin D và một số loại nội tiết tố, tham gia vào chức năng của dây thần kinh, cơ, da, gan, ruột.

Phân loại

LDL – Cholesterol xấu

Quá nhiều LDL trong máu sẽ tăng khả năng hình thành mảng bám. Những mảng bám này tụ trên thành động mạch gây nên xơ vữa động mạch.

Bệnh mạch vành xảy ra khi mảng bám tích tụ trong thành các động mạch của tim khiến các động mạch xơ chai, hẹp lại. Lúc này, máu lưu thông bị hạn chế hoặc nghẽn bởi tim nhận oxy từ máu, làm tim không nhận đủ lượng oxy. Tình trạng này có thể gây ra một số vấn đề về tim mạch.

HDL – Cholesterol tốt

HDL là một loại lipoprotein vận chuyển cholesterol dư thừa khỏi các mô và mạch máu, đưa về gan để xử lý và đào thải ra ngoài. Duy trì mức HDL khỏe mạnh có thể giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ.

Chỉ số cholesterol bình thường là bao nhiêu?

Cholesterol toàn phần bình thường khi dưới 5,2 mmol/L. Nếu chỉ số này trong khoảng 5,2-6,2 mmol/L là giới hạn cao, trên 6,2 mmol/L là cao rõ rệt, nguy cơ tim mạch bắt đầu tăng nhanh.

Cholesterol LDL ở người khỏe mạnh nên dưới 3,0 mmol/L. Nếu từ 3,4 mmol/L trở lên được coi là cao, trên 4,1 mmol/L rất cao, làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Người từng mắc bệnh tim mạch, đái tháo đường hoặc có nhiều yếu tố nguy cơ, LDL cần duy trì thấp hơn 1,8 mmol/L để phòng biến chứng.

Cholesterol HDL có tác dụng bảo vệ mạch máu. Ở nam giới, nếu HDL dưới 1,0 mmol/L và ở nữ dưới 1,3 mmol/L là thấp, làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch sớm.

Nguyên nhân tăng cholesterol

• Chế độ ăn uống: Ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo bão hòa và cholesterol (như mỡ động vật, nội tạng động vật).

• Ít vận động: Lười vận động làm giảm khả năng loại bỏ cholesterol dư thừa.

• Căng thẳng: Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa cholesterol.

• Yếu tố di truyền: Một số yếu tố di truyền khiến cơ thể sản xuất nhiều cholesterol hơn.

Xem chi tiết nguyên nhân khiến lượng cholesterol tăng cao

Nguy cơ khi cholesterol cao

Mức cholesterol cao, đặc biệt là LDL, có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như:

• Bệnh động mạch vành

• Bệnh động mạch ngoại biên

• Bệnh động mạch cảnh

• Đột quỵ

Cách kiểm soát cholesterol

Một số biện pháp kiểm soát cholesterol bao gồm điều chỉnh chế độ ăn uống, tăng cường vận động và kiểm soát căng thẳng.

Tập thể dục thường xuyên, ít nhất 30-45 phút mỗi ngày, 4-5 lần mỗi tuần, cũng là cách hiệu quả để giảm cholesterol.

Chế độ ăn uống:

• Tăng cường chất xơ: Chất xơ hòa tan, nhất là từ các loại rau củ quả và yến mạch, có tác dụng giảm hấp thu cholesterol xấu.

• Chọn chất béo lành mạnh: Ưu tiên nguồn chất béo không bão hòa từ quả bơ, các loại hạt và dầu thực vật, hạn chế lượng chất béo bão hòa từ mỡ động vật, thực phẩm chiên và đồ ăn nhanh.

• Hạn chế cholesterol từ thực phẩm: Giảm lượng cholesterol từ các nguồn động vật như thịt đỏ, nội tạng động vật và các sản phẩm từ sữa giàu chất béo.

• Chọn thực phẩm giàu sterol thực vật: Sterol thực vật có khả năng cạnh tranh với cholesterol trong quá trình hấp thu, giúp giảm cholesterol xấu. Các nguồn cung cấp sterol thực vật bao gồm các loại hạt (hạt lanh, hạt điều, hạnh nhân), ngũ cốc nguyên hạt (, mầm lúa mì, bánh mì lúa mạch), rau củ, trái cây (bông cải xanh, hành, cà rốt, rau bina)…

• Ưu tiên các loại đạm thực vật: Các loại đậu, hạt, nấm là những nguồn cung cấp protein lành mạnh và có thể thay thế một phần thịt đỏ. Thực hiện chế độ ăn Địa Trung Hải hoặc DASH.

Tập thể dục đều đặn: Giúp tăng cholesterol tốt (HDL) và giảm cholesterol xấu.

Kiểm soát cân nặng: Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ mỡ máu cao.

Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia: Đây là những yếu tố nguy cơ quan trọng đối với sức khỏe tim mạch.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Theo dõi mức cholesterol cùng các yếu tố nguy cơ khác.