Mãi nhớ giọng ca ngọt ngào của anh bản Tôi Đưa Em Sang Sông ( Y Vũ- Nhật Ngân ) phát ra từ quán một buổi chiều trên bãi biển Vũng Tàu năm 1974. Và nhớ những lần đánh đàn ghi ta bản Tình Ca Người Đi Biển vui nhộn của anh sáng tác, thuở mới tập đàn.

Lần đầu gặp anh Trường Hải năm 1982 tại Calgary Canada, lúc đó anh qua trình diễn mấy ca khúc phổ từ thơ Nguyễn Chí Thiện Tiếng Vọng Từ Đáy Vực. Lần thứ nhì tại Quận Cam, cuối tháng 11 năm 2014 để phỏng vấn viết bài về anh. Mời đọc để tưởng nhớ ca nhạc sĩ Trường Hải vừa từ giã nhân thế sáng ngày 11 tháng 6 năm 2021 tại Nam California, Hoa Kỳ, hưởng thọ 83 tuổi.

Nhạc sĩ Trường Hải tên thật là Tạ Trường Hải sinh tại Sóc Trăng năm 1938. Thời thơ ấu thích âm nhạc, nhưng không có thầy dạy nhạc tại địa phương cho nên anh phải tự học lấy và cùng bạn bè trao đổi lẫn nhau; thành lập ban nhạc chơi trong trường trung học và cho tỉnh Sóc Trăng. Anh phụ trách solo guitar.

Anh nhớ trong xóm có một anh lớn biết đàn guitar và người này đã dạy cho anh những nốt nhạc đầu tiên. Thời đó mua một cây đàn guitar khá mắc tiền và Trường Hải phải mượn đàn của bạn bè để tập đàn.

Có dòng máu nghệ sĩ thích ca hát và phiêu lưu đây đó cho nên khỏang 18 tuổi thì chàng thanh niên Trường Hải cùng với một người bạn đồng lứa là nhạc sĩ Thanh Sơn- tác giả Nỗi Buồn Hoa Phượng- từ giã Sóc Trăng lên thủ đô Sài Gòn để dấn thân vào con đường văn nghệ. Thanh Sơn thi đậu hạng nhất giải ca của đài phát thanh Sài Gòn và Trường Hải đọat giải nhì vào năm kế tiếp 1961 với bản Gặp Nhau của Hòang Thi Thơ . Tuy vậy cả hai đều sống lây lất vì chưa trở thành ca sĩ hát cho các phòng trà.

Nhạc sĩ Trường Hải sau đó được người quen giới thiệu chơi guitar và thổi kèn  trong một ban nhạc cho phòng trà Kim Sơn, Hòa Bình, phòng trà nhỏ của Sài Gòn đầu thập niên 60 với Anh Quý, Song Ngọc, Duy Khiêm. Dần dần anh chơi nhạc cho vũ trường Đại Nam, trên lầu thì có ban nhạc do Lê Văn Thiện, Hùynh Anh và dưới lầu thì ban nhạc Trường Hải.

Trong lúc chơi nhạc cho vũ trường thì Trường Hải sáng tác ca khúc. Nhạc phẩm đầu tay mang tên Còn Nhớ Tôi Không, anh bán bản quyền cho trung tâm phát hành Diên Hồng được 15 ngàn đồng, một số tiền tương đương mấy tháng lương công chức hạng trung thời đó.  Bản kế tiếp là Những Chiều Không Có Em, anh tự phát hành lấy đợt đầu được 3 ngàn ấn phẩm. Bản này do ca sĩ Hùng Cường hát đầu tiên được thính giả ái mộ “ Những chiều không có em, ngõ hồn sao hoang vắng…” Nhưng vì chính sách văn nghệ thời này cấm không cho phổ biến nhạc ủy mị trên đài phát thanh Sài Gòn nên sự phổ biến bị chậm lại, và anh bán bản quyền cho  trung tâm của ca nhạc sĩ Duy Khánh với giá 18 ngàn đồng.

Sau đó nhạc sĩ Truờng Hải chuyển hướng viết nhạc vui như bản Nhịp Đàn Vui “ Ca lên cho vui, mừng ngày tự do đã đến đây rồi…” anh tự phát hành được 10 ngàn.bản. Và kế tíếp là bản Tình Ca Người Đi Biển sáng tác năm 1968 “ Chiều nay ra khơi, thóang thấy mắt em nhuốm buồn” được coi là thành công nhất với 30 ngàn bản nhạc bán sạch.

Bản này điệu Beguine Rock, được giới trẻ ưa chuộng;  người nhạc sĩ cho biết khi thấy cảnh chia tay của những người lính hải quân Việt Nam Cộng Hòa trên bến Bạch Đằng Sài Gòn thì cảm hứng viết nên ca khúc này. Mặc dù nỗi buồn chia ly nhưng khi đàn hát lên thì lại thấy hào hứng vì do tiết điệu nhộn nhịp.

Nhập ngũ nhưng nhạc sĩ Trường Hải được biệt phái về ban văn nghệ của Quân Vận và anh vẫn tíếp tục sáng tác những bản Chuyện Tình Mimosa, Ai, EmYêu Nhạc Brahms, Hai Cánh Phượng Buồn, Chết Theo Mùa Thu, Nếu Nhớ Đến Anh, Cớ Sao Em Buồn..; cho đến tháng 4 năm 1975 tổng cộng khỏang 100 bài.

Anh viết nhiều ca khúc tiết điệu vui nhộn cho giới trẻ Việt Nam và đã cho ra đời khỏang mười bản được ưa chuộng.

Trung tâm băng nhạc Trường Hải thành lập khá sớm của Sài Gòn thập niên 60 với những cuốn băng lấy tên là Nhạc Không Chủ Đề đã sản xuất được 22 cuốn, tính cho đến ngày mất Sài Gòn với những bài hát do anh sáng tác và của những nhạc sĩ khác và mời nhiều ca sĩ cộng tác như Giao Linh, Trúc Mai, Thanh Tuyền, Nhật Thiên Lan… Thu tại phòng thu âm của ca sĩ Pat Lâm ở Chợ Lớn.

CuốnTruờng Hải 1 mang tên Hai Cánh Phuợng Buồn với nhạc phẩm này do ca sĩ Hương Lan hát đầu tiên. Hương Lan là nghệ sĩ cải lương nhưng khi chuyển sang hát tân nhạc thì đây cũng là bản mở đầu cho con đường mới của cô ca sĩ có giọng hát mùi nhất.  Cùng lúc trung tâm Trường Hải cũng mua lại một số băng nhạc trẻ của nhóm Tùng Giang, Lê Hựu Hà để phát hành.

Con đừơng ca hát của nhạc sĩ Truờng Hải là  khi anh đàn ờ phòng trà vừa đàn vừa ca; cho đến khi thấy mỗi lần đi làm đều phải mang theo cây đàn guitar nặng nề ; cho nên chuyển sang ca hát. Ca khúc gắn liền với tíếng hát Trường Hải là Hận Đồ Bàn của nhạc sĩ Xuân Tiên. Ngày xưa ca sĩ Việt Ấn nổi tiếng với bản này nhưng khi anh qua đời thì ca sĩ Trường Hải thay thế. Mỗi lần trình diễn thì khán giả đều yêu cầu anh hát bản này.  Ngòai ra anh cũng được ưa chuộng với bản Những Chiều Không Có Em, Tôi Đưa Em Sang Sông…

Sau khi miền Nam thất thủ, Trường Hải làm nghề buôn bán nhạc cụ và có một dạo anh tham gia vào đòan hát của Hòang Biếu lưu diễn các tỉnh để sinh sống qua ngày và tìm đường vượt biển.

Năm 1979 thì Trường Hải vươt biển đến Nam Dương và sau đó định cư tại Quận Cam năm 1980. Năm 1981, anh lập trung tâm băng nhạc Trường Hải, được coi là sớm nhất ở hải ngọai. Cuốn Không 1, Không 2, Không 3 rất thành công. Riêng cuốn Không 1 bằng Cassette bán được 50 ngàn cuốn. Anh là người lăng xê ca sĩ Kim Ngân- một người đẹp nổi tiếng một thời đầu thập niên 80.

Anh cũng thực hiện 2 cuốn băng video ca nhạc như Không 1 , Không 2  khá thành công. Vào thời gian đó phim bộ Hồng Kông ra đời làm cho khán giả mê mệt mà lơ là với băng video ca nhạc; cho nên Trường Hải ngưng sàn xuất vào năm 1985 sau khi đã cho ra đời 22 cuốn cassette.. Lý do là anh là ca sĩ đi trình diễn khắp nơi, không có thời gian chăm sóc trung tâm.

Và thời gian sau này ca nhạc sĩ Trường Hải lo sáng tác và đi hát khắp nơi.Anh đã phổ những bài thơ của thi sĩ Nguyễn Chí Thiện và hát trong cuốn Tiếng Vọng Từ Đáy Vực .

Thời gian ở hải ngọai , Trường Hải chuyển hướng sáng tác nhạc đấu tranh và anh đã có thêm 100 ca khúc nữa, cộng thêm vào gia tài 100 ca khúc thời còn trong nước.

Năm nay anh đã 76 tuổi, sức khỏe suy kém, ở một mình trong căn nhà nhỏ cách Quận Cam 100 dậm. Thỉnh thỏang lái xe về thủ đô âm nhạc hải ngọai gặp bằng hữu văn nghệ cuối tuần.Nhìn lại hơn năm chục năm sinh họat ca nhạc, anh cũng hài lòng về những đóng góp của mình.

Con đường âm nhạc của Trường Hải thật đa dạng; anh vừa là nhạc sĩ chơi đàn guitar, vừa là nhạc sĩ sáng tác ca khúc, vừa là ca sĩ, vừa là giám đốc trung tâm băng nhạc Trường Hải ở Sài Gòn trước năm 1975 và đầu thập niên 80 ở hải ngọai. Ít có nghệ sĩ nào kiêm cả 4 khả năng như anh.

Anh tên là Trường Hải cho nên ca khúc nổi tiếng nhất là Tình Ca Người Đi Biển- thật cũng là một điều thú vị khi tên thật ứng vào cái tên của bài hát thành danh trong cuộc đời nghệ thuật của anh.