Mỹ khai triển cuộc tập trận lớn ở Ấn Độ – Thái Bình Dương, thông điệp gửi tới TC là gì?

SCMP đưa tin, vào tháng 8, Mỹ đã phát động cuộc tập trận quân sự quy mô lớn trên tất cả các lĩnh vực ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương cùng với Anh, Australia và Nhật Bản. Đây là cuộc tập trận đầu tiên thuộc loại hình này trong hơn 4 thập kỷ xảy ra trong bối cảnh tình hình căng thẳng với TC đang ngày càng gia tăng.

Cuộc tập trận Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ, bắt đầu vào 2/8 và kéo dài đến ngày 27 tháng 8, bao gồm cuộc tập trận hải quân và đổ bộ quy mô lớn lần đầu tiên kể từ cuộc tập trận Ocean Venture của Hoa Kỳ năm 1981 với các đồng minh bao gồm các quốc gia Nato trong khoảng thời gian Chiến tranh Lạnh đang bước sang tầm cao mới.

Theo Hải quân Mỹ, điều này sẽ ra hiệu cho các đối thủ cạnh tranh rằng quân đội Mỹ “vẫn sẵn sàng ở giai đoạn cuối của chiến tranh vì các cam kết hoạt động toàn cầu”.

Theo thông báo của Cục An toàn Hàng hải TC ngày 4/8, cuộc tập trận trùng với các cuộc tập trận huấn luyện quân sự của TC trong các khu vực của Biển Đông từ ngày 6/8 đến 10/8. Bảo vệ quyền tự do hàng hải trong các vùng biển tranh chấp này là cốt lõi trong chiến lược Ấn Độ – Thái Bình Dương của Washington.

Một tuyên bố chỉ huy cho biết, cuộc tập trận Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương bao gồm các lực lượng từ Lục quân, Không quân, Hải quân và Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ, cùng với Lực lượng Vũ trang Anh, Lực lượng Phòng vệ Úc và Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản.

Khoảng 36 tàu hải quân, từ tàu sân bay đến tàu ngầm và hơn 50 đơn vị  tham gia cuộc tập trận, bao gồm huấn luyện thực địa, đổ bộ, diễn tập trên không và dưới mặt đất, hoạt động trên không và hoạt động hàng hải.

Các nhà phân tích cho rằng, các cuộc tập trận quy mô lớn báo hiệu sự ủng hộ của Mỹ đối với các đồng minh trong khu vực, cũng như thể hiện sức mạnh đối với TC, trong bối cảnh bùng nổ căng thẳng về các vấn đề như thương mại, công nghệ, tấn công mạng, hậu quả của đại dịch covid-19 và quyền con người.

Ngày càng có nhiều lo ngại rằng tranh chấp Biển Đông sẽ nổi lên như một tâm điểm giữa các cường quốc, bởi chính quyền ông Joe Biden đã liên tục đẩy lùi ảnh hưởng của TC trong khu vực và Bắc Kinh đã có động thái hung hăng hơn trong việc khẳng định các tuyên bố chủ quyền của mình đối với hầu hết các vùng biển.

Brad Glosserman, giáo sư thỉnh giảng tại Trung tâm Chiến lược xây dựng Quy tắc tại Đại học Tama, Nhật Bản cho biết, các cuộc tập trận đã phát đi một “tín hiệu rất rõ ràng” về sự sẵn sàng và năng lực của Mỹ trong khu vực, cũng như cam kết của Mỹ với các đồng minh của mình nhằm thúc đẩy an ninh và ổn định trong khu vực.

Ông nói: “Chúng là [một tín hiệu cho TC], nhưng cũng là một tín hiệu cho mọi đối thủ khác trong khu vực rằng, Mỹ và các đối tác an ninh của họ vẫn cảnh giác và sẵn sàng”.

Tuy nhiên, Zhou Chenming, một nhà phân tích quân sự có trụ sở tại Bắc Kinh, cho biết quân đội Mỹ đã tiến hành nhiều cuộc tập trận ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương như một phần trong việc phô trương sức mạnh toàn cầu của Washington, và hạ thấp rủi ro cuộc tập trận mới nhất sẽ gây thêm căng thẳng trong khu vực.

“Trong những năm gần đây, thực sự có cảm giác họ đang nhắm mục tiêu vào TC, nhưng họ sẽ không đi quá xa và sẽ không cố tình tìm cách vượt qua ranh giới của TC”, ông nói. “Sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ ở Á Châu -Thái Bình Dương gần đây là không đủ, vì vậy họ cần sử dụng những loại hình tập trận này để chứng tỏ bản thân”.

Tuy nhiên, Remy Davison, giáo sư chính trị và quan hệ quốc tế tại Đại học Monash ở Australia, cũng nói rằng các cuộc tập trận gửi một thông điệp rõ ràng tới TC, đặc biệt là về sự khẳng định chắc nịch của hải quân TC ở Biển Đông và hướng tới Đài Loan, quốc gia mà Bắc Kinh tuyên bố là “của mình”.

“Thông qua quy mô của các cuộc tập trận này, chính quyền Biden muốn cho cả các đồng minh của họ ở Ấn Độ Dương và các đối thủ thấy rằng Hoa Kỳ sẽ không rút lui hoặc rút khỏi các cam kết đối với an ninh Ấn Độ – Thái Bình Dương”, ông Remy cho biết. “Việc cho phép TC biến Biển Đông hoặc Biển Hoa Đông thành ‘vùng biển của TC’ không phải vì lợi ích của Nhật Bản, Úc, Mỹ hay Ấn Độ, và đây là lý do tại sao các nước này tham gia vào việc trao đổi chiến lược để đẩy lùi  sự gia tăng quân sự của TC”.

Taliban đề cử đại sứ, muốn phát biểu tại Liên Hiệp Quốc

Taliban đã yêu cầu được phát biểu trước các nhà lãnh đạo thế giới tại Liên Hợp Quốc ở New York trong tuần này và đề cử phát ngôn viên Suhail Shaheen có trụ sở tại Doha của họ làm đại sứ Liên Hợp Quốc tại Afghanistan, theo tin từ Reuters.

Bộ trưởng Ngoại giao Taliban Amir Khan Muttaqi đã đưa ra yêu cầu này trong một bức thư gửi cho Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres vào hôm 20/9. Ông Muttaqi đã yêu cầu được phát biểu trong cuộc họp cấp cao hàng năm của Đại hội đồng.

Phát ngôn viên của Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Guterres, Farhan Haq, xác nhận bức thư của Muttaqi. Hành Động  này gây ra một cuộc đối đầu với Ghulam Isaczai, đại sứ Liên Hợp Quốc tại New York đại diện cho chính phủ Afghanistan bị Taliban lật đổ vào tháng trước.

Ông Haq cho biết yêu cầu của Taliban về việc đại diện cho Afghanistan tại Liên Hiệp Quốc đã được gửi tới một ủy ban gồm 9 thành viên, bao gồm Hoa Kỳ, TC và Nga. Ủy ban này ít có khả năng sẽ họp về vấn đề này trước ngày 20/9, vì vậy việc Bộ trưởng Ngoại giao Taliban sẽ phát biểu trước cơ quan thế giới là khó xảy ra.

Việc được Liên Hợp Quốc chấp nhận đại sứ tại tổ chức này sẽ là một bước quan trọng trong nỗ lực của Taliban nhằm được quốc tế công nhận, điều này có thể giúp mở ra các khoản tiền viện trợ quốc tế cần thiết cho nền kinh tế Afghanistan.

Ông Guterres nói rằng mong muốn của Taliban được quốc tế công nhận là đòn bẩy duy nhất mà các quốc gia khác phải thúc đẩy để có một chính tôn trọng các quyền, đặc biệt là đối với phụ nữ, ở Afghanistan.

Lá thư của Taliban cho biết nhiệm vụ của đại sứ chính quyền cũ Afghanistan, Isaczai “coi như đã kết thúc và ông ta không còn đại diện cho Afghanistan nữa”, ông Haq nói.

Theo quy định của Đại hội đồng LHQ, cho đến khi có quyết định của ủy ban thông tin, ông Isaczai sẽ tiếp tục giữ ghế. Ông hiện dự kiến phát biểu vào ngày cuối cùng của cuộc họp vào ngày 27 tháng 9, nhưng không rõ liệu có quốc gia nào phản đối sau bức thư của Taliban hay không.

Theo truyền thống, ủy ban này sẽ họp vào tháng 10 hoặc tháng 11 để đánh giá yêu cầu của tất cả các thành viên Liên hợp quốc trước khi đệ trình báo cáo để Đại hội đồng thông qua trước cuối năm.

Các thành viên khác của ủy ban là Bahamas, Bhutan, Chile, Namibia, Sierra Leone và Thụy Điển.

Khi Taliban cầm quyền lần trước từ năm 1996 đến 2001, đại sứ của chính phủ Afghanistan bị lật đổ khi đó vẫn tiếp tục đại diện cho chính quyền này tại Liên Hợp Quốc sau khi ủy ban thông tin trì hoãn quyết định yêu cầu được tiếp quản ghế đại diện từ Taliban.

Theo báo cáo của ủy ban, quyết định này đã bị hoãn lại “dựa trên sự hiểu biết rằng các đại diện của Afghanistan được công nhận tại Liên hợp quốc sẽ tiếp tục tham gia vào công việc của Đại hội đồng”.