TT Nga Putin hy vọng lực lượng Taliban hành xử “văn minh” ở Afghanistan

Các lãnh đạo phong trào Taliban tại Matxcơva ngày 09/07/2021. AFP – DIMITAR DILKOFF
Thu Hằng
Nga vẫn liệt Taliban trong danh sách lực lượng khủng bố. Ngày 03/09/2021, tổng thống Vladimir Putin cho rằng cách hành xử « văn minh » của Taliban tại Afghanistan và « sự tôn trọng các quy định văn minh » là một trong những điều kiện để các nước có thể thiết lập quan hệ ngoại giao với tân chính quyền Kabul.

Theo AFP, phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế phương Đông ở Vladivostok, tổng thống Nga nhấn mạnh « lực lượng Taliban càng nhanh gia nhập các dân tộc văn văn minh thì càng dễ duy trì giao tiếp và đối thoại » với họ.

Nga không loại trừ khả năng « nói chuyện » với tân chính quyền Taliban khi kêu gọi « đối thoại quốc gia » để thành lập một chính phủ bao gồm mọi thành phần ở Afghanistan. Dù tỏ thái độ khá hòa hoãn với lực lượng này trong thời gian gần đây nhưng Taliban vẫn nằm trong danh sách « tổ chức khủng bố » của Nga.

Tuy nhiên, trên đài RFI ngày 03/09, ông Goulam Mohammad, giám đốc Trung tâm Cộng đồng người Afghanistan ở Nga, có giải thích vì sao nên công nhận tính chính đáng của Taliban.

« Tôi nghĩ là lực lượng Taliban không nên bị liệt vào danh sách các tổ chức khủng bố vì họ không tấn công bên ngoài lãnh thổ Afghanistan. Họ không gây chiến ở nơi khác ngoài Afghanistan, cũng chưa bao giờ tỏ ý khuếch trương tư tưởng chính thống hay bất kỳ xu hướng tiêu cực nào khác như chúng ta thấy ở nhiều nước.

Tôi hy vọng một ngày nào đó, Trung Quốc, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ công nhận chính phủ này, nhưng chúng tôi cũng muốn là những nước khác làm tương tự. Tôi không muốn rằng họ đối xử với Afghanistan như một trường hợp cá biệt. Hơn nữa, nếu không công nhận tính chính đáng của chính phủ thì sẽ không có viện trợ nhân đạo trong khi Afghanistan lại đang rất cần ».

Người Afghanistan đi sơ tán trên một chiếc máy bay vận tải của Qatar, tại sân bay Quốc tế Hamid Karzai ở Kabul, Afghanistan, ngày 18 tháng 8 năm 2021. AP
Trọng Thành
Qatar, quốc gia tuyến đầu trong các thương thuyết quốc tế với chính quyền Taliban, thông báo đang nỗ lực để mở các « hành lang nhân đạo » đưa hàng cứu trợ quốc tế đến Afghanistan trong vòng 48 giờ.

AFP dẫn lời một quan chức cao cấp Qatar, hôm qua 03/09/2021, cho hay các chuyến hàng nhân đạo đầu tiên có thể « đến sân bay Kabul, và các sân bay khác tại Afghanistan đang còn hoạt động, trong vòng từ 24 đến 48 giờ ».

Theo một nhà ngoại giao Qatar, tiểu vương quốc vùng Vịnh này nỗ lực để mở lại sân bay quốc tế Kabul « ngay khi có thể ». Qatar là quốc gia nước ngoài đầu tiên đưa máy bay hạ cánh xuống Kabul hôm 01/09, ngay sau khi các đơn vị Mỹ cuối cùng rút khỏi sân bay này, theo thỏa thuận với chính quyền Taliban.

Chuyến hàng cứu trợ đầu tiên của Abou Dhabi
Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, một cường quốc vùng Vịnh khác, cũng nỗ lực trong hoạt động cứu trợ nhân đạo tại Afghanistan. Cũng ngày hôm qua, chính quyền Abou Dhabi thông báo sẽ gửi một phi cơ với « hàng cứu trợ bao gồm thiết bị y tế và thực phẩm ». Về vai trò của Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, thông tín viên Nicolas Keraudren của RFI tại khu vực nhận định :

« Để có được vị thế quan trọng hơn trong hồ sơ Afghanistan, chính quyền Abou Dhabi sử dụng lá bài nhân đạo. Kể từ khi Taliban nắm quyền tại Afghanistan từ gần ba tuần nay, Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất liên tục có các sáng kiến theo hướng này. Chuyến bay chở hàng nhân đạo này là biện pháp mới nhất.

Chuyến hàng này có thể ‘‘có lợi cho hàng ngàn gia đình Afghanistan’’, theo chính quyền Abou Dhabi. Trước đó, Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất đã đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động di tản khỏi Afghanistan. 28.000 người đã quá cảnh qua quốc gia này. Chính quyền Abou Dhabi cũng đã tiếp nhận ‘‘tạm thời’’ hơn 8.500 công dân Afghanistan tại nước mình.

Bất chấp những nỗ lực này, Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất vẫn không vượt qua được Qatar. Khi trở thành người môi giới duy nhất giữa lực lượng Taliban và cộng đồng quốc tế, Qatar dường như đã thu hoạch được nhiều lợi ích về mặt ngoại giao từ tình hình hiện tại. Hoa Kỳ, Anh Quốc và Hàn Quốc đã thông báo chuyển sứ quán từ Kabul sang Doha.

Về phần mình, một cường quốc khác trong khu vực, Ả Rập Xê Út, tỏ ra dè dặt hơn nhiều. Kể từ vụ khủng bố ngày 11/09/2001, chính quyền Ryad đã quyết định giữ khoảng cách với Taliban ».

LHQ họp ngày 13/09 để tăng cường cứu trợ
Cuộc khủng hoảng nhân đạo tại Afghanistan đòi hỏi can thiệp khẩn cấp. Theo người phát ngôn Liên Hiệp Quốc, tại Genève, ngày 13/09 sẽ diễn ra cuộc họp của tổng thư ký Liên Hiệp Quốc với các quốc gia thành viên nhằm gia tăng cứu trợ nhân đạo cho Afghanistan. Liên Hiệp Quốc báo động một nửa dân số Afghanistan, tương đương gần 15 triệu dân cần cứu trợ khẩn cấp, đặc biệt là có đến một nửa số trẻ em dưới 5 tuổi sẽ bị đói.

Theo phát ngôn viên Liên Hiệp Quốc Stéphane Dujarric, kể từ hôm thứ Năm 02/09, các chuyến bay nhân đạo của Liên Hiệp Quốc tới Afghanistan đã được nối lại, tới một số khu vực tại phía bắc và phía nam Afghanistan. Hoạt động cứu trợ do Chương trình Lương thực Thế giới (PAM) điều phối vốn có sự tham gia của 160 tổ chức nhân đạo. Theo Liên Hiệp Quốc, hoạt động này cần được sớm trở lại bình thường « ngay khi điều kiện an ninh và tài chính cho phép ».

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken hôm qua thông báo sẽ tới Qatar vào đầu tuần tới (từ thứ Hai 06/09 đến thứ Tư 08/09). Ngoại trưởng Mỹ không có kế hoạch gặp đại diện Taliban tại Qatar, nhưng cũng không loại trừ khả năng tiếp xúc với một lãnh đạo Taliban, « nếu cần thiết ». Sứ quán Hoa Kỳ tại Afghanistan đã tạm rút về Qatar. Ngoại trưởng Mỹ bảo đảm vẫn duy trì « nhiều kênh đối thoại » với Taliban.