Quân đội Trung Quốc đã tổ chức tuần tra hỗn hợp trên biển và trên không tại khu vực Biển Đông vào hôm Chủ nhật 7/4, cùng ngày diễn ra “hoạt động phối hợp trên biển” giữa Mỹ, Philippines, Nhật Bản và Úc.

Tờ Thời báo Hoàn Cầu đưa tin rằng Bộ Tư lệnh Chiến khu Nam bộ của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đã tổ chức một cuộc tuần tra trên biển và trên không tại Biển Đông vào Chủ nhật và mọi hoạt động gây xáo trộn sự ổn định tại đây đều nằm trong tầm kiểm soát.

Theo thông tin từ SCMP, bộ chỉ huy này khẳng định các hoạt động quân sự “có mục đích phá hoại” và tạo ra “các điểm nóng” trên Biển Đông đã được “kiểm soát tốt”. SCMP cho rằng tuyên bố này nhằm ám chỉ một sự kiện mà Mỹ, Úc, Nhật Bản và Philippines gọi là “hoạt động phối hợp trên biển” diễn ra cùng ngày.

Trước đó vào hôm 6/4, Reuters dẫn nguồn từ nhóm bốn nước nói trên cho biết mục đích cuộc tập trận chung là nhằm giúp khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương trở nên tự do và cởi mở, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng hung hăng trên tuyến đường biển này. SCMP cho biết đây là cuộc tập trận toàn diện đầu tiên có sự tham gia của bốn quốc gia này.

Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Philippines Arsenio Andolong nói với các phóng viên rằng cuộc tập trận hàng hải kéo dài một ngày sẽ bao gồm các hoạt động liên lạc và điều động sĩ quan trong ca trực canh tại vùng đặc quyền kinh tế của Philippines ở Biển Đông.

Bốn quốc gia đã tái khẳng định quan điểm của mình rằng phán quyết của Tòa trọng tài về Biển Đông năm 2016 – tuyên bố rõ ràng rằng yêu sách của Trung Quốc không có cơ sở theo luật pháp quốc tế – là phán quyết cuối cùng và mang tính ràng buộc về mặt pháp lý.

Dù vậy, Bắc Kinh đã bác bỏ phán quyết và triển khai hàng trăm tàu cảnh sát biển trên khắp Biển Đông để tuần tra những khu vực mà họ coi là của mình trong những năm qua.

Cuộc tập trận chung này diễn ra vài ngày trước hội nghị thượng đỉnh ba bên giữa các nhà lãnh đạo Nhật Bản, Mỹ và Philippines, trong đó sẽ bao gồm cuộc thảo luận về các sự cố gần đây ở Biển Đông.

Trong một diễn biến liên quan, vào ngày 4/4, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã có cuộc gặp với Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn tại tỉnh Quảng Tây. Tại đây, theo tường thuật của tờ Thời báo Hoàn Cầu, ông Vương Nghị đã kêu gọi phía Việt Nam quản lý đúng đắn những khác biệt, thúc đẩy hợp tác hàng hải và tham vấn về Bộ quy tắc ứng xử (COC) ở Biển Đông để giải quyết xung đột.

Đồng thời ngoại trưởng Trung Quốc cảnh báo người đồng cấp rằng Việt Nam phải cảnh giác để không tham gia vào các “bè phái” nhằm phá hoại hòa bình và ổn định trong khu vực.

Lời ông Vương Nghị được đưa ra trong bối cảnh Việt Nam và Philippines vừa có thỏa thuận hợp tác giữa lực lượng cảnh sát biển hai nước, cũng như có “giao thiệp” và hợp tác với các cường quốc khác về các vấn đề liên quan đến Biển Đông.

Các phát biểu của ông Vương Nghị và cuộc tuần tra hỗn hợp của Trung Quốc được đưa ra gần như đồng thời với việc Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, một trong “Tứ Trụ” của Việt Nam, đang có chuyến thăm Trung Quốc từ ngày 7 đến 12/4.

Các động thái gần đây của Bắc Kinh

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông bằng “đường 9 đoạn”, xâm phạm đến vùng đặc quyền kinh tế của một số quốc gia ven bờ.

Bên cạnh Philippines thì Brunei, Malaysia, Đài Loan và Việt Nam cũng có các tuyên bố chủ quyền liên quan đến Biển Đông. Reuters cho biết đây là tuyến đường vận chuyển hàng hóa trị giá 3.000 tỷ USD mỗi năm.

Vào ngày 23/3, tàu cảnh sát biển Trung Quốc đã dùng vòi rồng để tấn công tàu Philippines tại Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal), làm hư hại nặng nề tàu này cũng như khiến một số thủy thủ bị thương.

Lực lượng làm nhiệm vụ của Philippines trên Biển Đông cho biết cảnh sát biển Trung Quốc còn dùng vòi rồng để tấn công một tàu dân sự được thuê để tiếp tế cho quân đội.

Philippines gọi những hành động này là “vô trách nhiệm và khiêu khích”.

Hồi đầu tháng 3/2024, trang web của Bộ Ngoại giao Trung Quốc giới thiệu bảy điểm cơ bản mới mà khi được kết nối sẽ tạo thành đường cơ sở cho các yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh trên Vịnh Bắc Bộ – khu vực nằm ngoài khơi bờ biển Bắc Bộ của Việt Nam và Nam Trung Quốc.

Cũng trong thời gian đầu tháng 3/2024, Philippines cáo buộc cảnh sát biển Trung Quốc thực hiện “các hành vi nguy hiểm” dẫn đến va chạm giữa tàu của của tuần duyên nước này với tàu Trung Quốc trong một chuyến làm nhiệm vụ tiếp tế định kỳ cho quân đội Philippines ở Biển Đông.