Hàng ngàn sinh viên tại hơn 130 trường đại học và cao đẳng ở Mỹ đã biểu tình phản đối cuộc chiến ở Gaza bằng việc diễu hành và cắm trại.

Đã có hơn 2.000 người biểu tình bị bắt, nhưng các cuộc biểu tình vẫn chưa cho thấy dấu hiệu sẽ sớm dừng lại, ngay cả khi các trường đại học đang chuẩn bị tổ chức lễ tốt nghiệp sau vài ngày nữa.

Vì sao biểu tình?

Kể từ vụ tấn công của Hamas ngày 7/10/2023 và các chiến dịch tấn công trả đũa của Israel, sinh viên Mỹ đã tổ chức nhiều cuộc diễu hành, biểu tình ôn hòa, tuyệt thực và gần đây nhất là lập trại để phản đối chiến tranh.

Họ yêu cầu các trường đại học, nhiều trường có những quỹ tài trợ khổng lồ, phải thoái vốn khỏi Israel.

Đối với nhiều người biểu tình, thoái vốn tức là cắt đứt quan hệ giữa các quỹ này và các công ty Israel hoặc các công ty có kinh doanh với Israel.

Nhiều người muốn các trường đại học chấm dứt cả các mối quan hệ học thuật với các tổ chức Israel.

Các nhà hoạt động sinh viên cho rằng các doanh nghiệp làm ăn ở Israel hoặc hợp tác kinh doanh với các tổ chức Israel đang tiếp tay cho cuộc chiến ở Gaza – và các trường đại học có đầu tư vào các doanh nghiệp nói trên cũng thế.

Quỹ tài trợ của các trường đại học tài trợ cho gần như mọi thứ, từ phòng thí nghiệm đến các quỹ học bổng.

Nguồn cung chủ yếu của các quỹ này là lợi nhuận từ hàng triệu, hàng tỷ USD tiền đầu tư.

Các cuộc biểu tình bắt đầu thế nào?

Việc lập trại bắt đầu vào tháng trước (tháng 4/2024), khi hàng chục sinh viên tại đại học Columbia dựng lều trên bãi cỏ trong khuôn viên trường.

Sự việc diễn ra trong khi chủ tịch trường đại học này đang giải trình với Hạ viện Mỹ về chủ nghĩa bài Do Thái.

Chỉ một ngày sau đó, cảnh sát đã tới và bắt những người biểu tình, châm ngòi cho làn sóng hành động tại các đại học khác khắp nước Mỹ.

Các nhà hoạt động sau đó đã nhanh chóng lập lại khu trại tại Đại học Columbia và cuối cùng chuyển vào trong một tòa nhà của trường.

Cảnh sát sau đó lại được gọi tới do có hành vi phá hoại và có nguy cơ mất an toàn cho cộng đồng, theo thông tin từ đại học này.

Tổng cộng có hơn 100 người đã bị bắt giữ khi tòa nhà và khu trại bị giải tán.

Sinh viên biểu tình ở những đâu?

Cuộc khủng hoảng ngày càng tăng ở Đại học Columbia truyền cảm ứng cho nhiều cuộc biểu tình và lập trại tương tự trên khắp nước Mỹ, bao gồm ở các đại học như Yale, Harvard, Princeton, MIT, UC Berkeley…

BBC đã đếm được hơn 130 trường đại học và cao đẳng ở Mỹ có xảy ra các vụ biểu tình và lập trại trong vài tuần qua.

Các cuộc biểu tình diễn ra ở thủ đô Washington DC và 45 bang khác của Mỹ.

Tuần trước, những người ủng hộ Palestine cũng đã tập trung tại các đại học ở Úc, Canada, Pháp, Ý và Anh.

Các trường đại học xử lý thế nào?

Một số trường đang điều đình với học sinh, số khác đã ra tối hậu thư mà kết quả là việc gọi cảnh sát tới xử lý.

Một thỏa thuận về giới hạn quy mô của khu trại đã được lập ra giữa Đại học Northwestern (Đại học Tây Bắc, gần thành phố Chicago) và người biểu tình.

Một thỏa thuận khác được lập ra giữa Đại học Brown và sinh viên của mình.

Để đổi lại việc sinh viên dẹp khu trại, đại học này đã đồng ý tổ chức một cuộc bỏ phiếu về việc thoái vốn vào tháng 10.

Các chính trị gia đã yêu cầu các trường đại học phải làm nhiều hơn thế.

Họ nhấn mạnh vào các vụ việc bài Do Thái ở một số cuộc biểu tình.

Sinh viên Do Thái tại một số trường đại học đã kể với BBC về những sự cố khiến họ cảm thấy không thoải mái và sợ hãi.

Những vụ việc này bao gồm khẩu hiệu và biểu ngữ ủng hộ Hamas, một tổ chức bị chính quyền coi là khủng bố, va chạm thể chất và những sự đe dọa họ cảm nhận được.

Bao nhiêu người đã bị bắt?

Theo một thống kê của AP, hơn 2.000 người đã bị bắt tại các cuộc biểu tình trên khắp nước Mỹ.

Chỉ trong hai ngày đầu tiên của tháng Năm, hàng trăm người đã bị bắt giữ tại nhiều trường đại học, bao gồm Yale, Dartmouth, Stony Brook, Portland State, Đại học Wisconsin và Đại học Texas tại Dallas.

Tại Đại học California tại Los Angeles, 210 người đã bị bắt giữ sau khi cảnh sát tiến hành giải tán một khu trại ủng hộ Palestine.

Đầu tuần này ở New York, 282 người đã bị bắt sau khi cảnh sát dọn dẹp tòa nhà Hamilton Hall của Đại học Columbia và khu cắm trại trong khuôn viên.

Tòa nhà Hamilton Hall trước đó đã bị người biểu tình chiếm đóng.

Con số 282 người này tính cả những người bị bắt tại trường Đại học Thành phố New York ở gần đó.

Biểu tình có kết quả không?

Nhiều năm qua, các nhóm sinh viên ủng hộ Palestine đã kêu gọi các cơ sở giáo dục hỗ trợ phong trào Tẩy chay, Thoái vốn, Cấm vận (Boycott, Divestment and Sanctions – BDS), như một cách để đẩy lùi Israel.

Dù một số đã cắt đứt quan hệ tài chính với Israel, không có trường đại học nào ở Mỹ từng cam kết thực hiện BDS.

Dù việc thoái vốn sẽ có ít hoặc không có tác động tới cuộc chiến ở Gaza, người biểu tình cho rằng việc này sẽ giúp nhận diện rõ những kẻ hưởng lợi từ chiến tranh và nâng cao nhận thức về vấn đề này.

Đáp lại, hiện Israel đã cấm một số nhóm ủng hộ BDS vào đất nước này.

Vì sao sinh viên nhắc tới các cuộc biểu tình chống Chiến tranh Việt Nam?

Các nhà hoạt động tại Columbia và nhiều nơi khác đã nhắc tới các cuộc biểu tình phản đối sự tham gia của Mỹ vào Chiến tranh Việt Nam thời điểm cuối thập niên 1960.

Khi đó, hàng ngàn người đã bị bắt và hàng loạt các cuộc va chạm bạo lực với cảnh sát đã xảy ra.

Năm 1970, bốn sinh viên tại Ohio đã thiệt mạng sau khi Vệ binh Quốc gia Hoa Kỳ nổ súng.

Cái chết của họ đã châm ngòi cho nhiều cuộc biểu tình trên khắp nước Mỹ và buộc nhiều trường đại học phải đóng cửa.

Hiện Vệ binh Quốc gia không được điều động tới các cuộc biểu tình chống cuộc chiến ở Gaza.

Lễ tốt nghiệp có bị ảnh hưởng?

Cuối tuần này, lễ tốt nghiệp sẽ được tổ chức trên khắp nước Mỹ.

Các cuộc biểu tình cũng được cho là sẽ tiếp diễn, bao gồm tại Đại học Indiana và Đại học Michigan.

Đại học Michigan đã hướng dẫn tình nguyện viên cách giảm thiểu thiệt hại nếu có sự cố – một sự thay đổi so với nhiệm vụ hướng dẫn khách tham quan khuôn viên trường mà họ thường đảm nhiệm.

Hiện vẫn chưa biết chính xác các cuộc biểu tình tại lễ tốt nghiệp sẽ diễn ra thế nào.

Tại Đại học Nam California, lễ tốt nghiệp đã bị hủy bỏ do những tác động tiềm ẩn của các cuộc biểu tình.

Hôm thứ Sáu 3/5, trường đã thông báo sẽ tổ chức một sự kiện vinh danh sinh viên tốt nghiệp tại sân vận động LA Memorial Coliseum.