Tại khu Phố Tàu ở thành phố Oakland, bang California (Mỹ), có một quán bar mang tên Music Cafe, nơi ông Andy Dương, con trai “vua rác” David Dương, bị cáo buộc vận hành một “mô hình rửa tiền chính trị”.

Báo The Oaklandside cho biết, vào năm 2018, bốn đặc vụ thuộc Cục Kiểm soát Đồ uống Có Cồn, một cơ quan của chính quyền bang California quản lý việc sản xuất, phân phối và bán đồ uống có cồn, đã thực hiện năm cuộc điều tra ngầm tại Music Cafe, sau khi được “phím tin” về việc quán bar này mở cửa sau hai giờ sáng, bán ma túy và vi phạm một số luật khác.

Trong năm cuộc điều tra, bốn đặc vụ đã mua và sử dụng ketamine, cocaine và thậm chí sử dụng cả dịch vụ mại dâm tại Music Cafe.

Theo báo The Oaklandside, mỗi năm có hàng chục quán bar, quán karaoke, nhà thổ,… bị phát hiện có những vi phạm tương tự.

Nguyên nhân vụ việc tại Music Cafe được chú ý hơn là do sự liên kết của quán bar này, và một số quản lý tại đây, với “mô hình rửa tiền chính trị” của ông Andy Dương – người vừa bị Cục Điều tra Liên bang (FBI) khám nhà hôm 20/6 (giờ Mỹ).

Theo hồ sơ điều tra, ông Andy Dương được cho là đã tuyển dụng hàng chục người để viết chi phiếu cho các chính trị gia tranh cử vào Hội đồng thành phố Oakland. Sau đó, ông Andy Dương được cho là đã hoàn lại tiền cho những người này bằng tiền của mình hoặc của công ty California Waste Solutions.

California Waste Solutions (CWS) có chủ sở hữu là ông David Dương, cha của ông Andy Dương. Công ty này là nhà thu gom, tái chế rác chính thức của thành phố Oakland và có hợp đồng tái chế rác thải trị giá hàng triệu USD với chính quyền thành phố.

Công ty của ông David Dương cũng cung cấp dịch vụ cho thành phố San Jose, bang California.

Mô hình ‘nhà tài trợ bù nhìn’

Vào năm 2019, một năm sau khi Music Cafe bị khám xét, Ủy ban Đạo đức Công của thành phố Oakland (Oakland’s Public Ethics Commission) và các điều tra viên của Ủy ban Thực hành Chính trị Công bằng (Fair Political Practices Commission – FPPC) đã mở cuộc điều tra liên quan tới các cáo buộc nhắm vào gia đình họ Dương, theo báo The Oaklandside.

Tâm điểm điều tra là ông Andy Dương. Ông và gia đình bị cáo buộc tài trợ bất hợp pháp cho các ủy viên Hội đồng thành phố Oakland.

Như đã nói ở trên, ông Andy Dương bị cáo buộc tuyển dụng người làm trung gian để đóng góp cho các chính trị gia trong các chiến dịch tranh cử vào Hội đồng thành phố Oakland.

Mô hình đóng góp tiền này có tên “nhà tài trợ bù nhìn” (straw donor).

Theo các điều tra viên, các khoản đóng góp này vi phạm pháp luật vì che giấu nguồn gốc thực sự của tiền và vi phạm luật của Oakland cấm các nhà thầu ở thành phố quyên góp cho các chiến dịch tranh cử của những cá nhân tranh cử vào hội đồng thành phố hoặc các vị trí khác trong bộ máy chính quyền thành phố Oakland.

Theo bài viết ngày 15/9/2020 trên báo The Oaklandside, các điều tra viên cáo buộc 13 cá nhân đã đóng vai người tài trợ bù nhìn để chuyển tiền từ ông David Dương – chủ sở hữu của CWS, và ông Andy Dương, cho các quỹ chiến dịch tranh cử của các ủy viên hội đồng thành phố.

Theo một tài liệu năm 2021 của Ủy ban Thực hành Chính sách Chính trị Công bằng trong một vụ kiện một trong những người được cho là người tài trợ bù nhìn, ông Andy Dương, và có thể là cả các thành viên khác trong gia đình ông Dương, bị cáo buộc đã tạo điều kiện cho ít nhất 93 khoản đóng góp chiến dịch gian lận này. Khoản tiền đóng góp rơi vào khoảng 76.000 USD.

Tách mình khỏi các khoản đóng góp

Quay lại vụ khám nhà hôm 20/6, khi đó, nhà của ông Andy Dương và Thị trưởng Oakland Sheng Thao đã bị khám xét.

Sau sự việc, một số chính trị gia ở Mỹ đã bày tỏ ý định trả lại hoặc góp từ thiện số tiền họ từng nhận từ ông David Dương hoặc công ty California Waste Solutions, theo San Jose Spotlight.

Ông Manuel Robles, trưởng ban vận động của ông Tam Truong – ứng cử viên Hội đồng Thành phố San Jose, Khu vực 8 – cho biết sẽ trả lại 700 USD từng nhận từ ông Michael Dương, một quản lý của CWS.

“Do những nghi vấn liên quan tới các khoản đóng góp tranh cử trong vùng Bay Area và những nơi khác, chúng tôi đang tiến hành trả lại chi phiếu này,” ông Robles nói với San Jose Spotlight trong bài viết ngày 27/6.

Dân biểu liên bang Ro Khanna, đại diện quận 17 bang California, cho biết dự định hiến tặng số tiền từng nhận từ ông David Dương cho một tổ chức từ thiện. Theo hồ sơ tranh cử, ông David Dương từng đóng góp 5.800 USD cho ông Khanna hồi năm ngoái.

“Chúng tôi dự định hiến tặng số tiền này cho một tổ chức giúp người nghèo gặp khó khăn vì mức sống quá cao trong quận 17,” ông Khanna nói.

Cũng trong bài viết nói trên của San Jose Spotlight, có hàng loạt quan chức khác được cho là từng nhận tiền từ California Waste Solutions hoặc ông David Dương.

Các điều tra viên đã báo cáo phát hiện có tiền từ California Waste Solutions trong các chiến dịch tranh cử năm 2018 của ứng cử viên Hội đồng thành phố San Jose lúc đó, ông Tam Nguyen, và ứng cử viên Hội đồng Giám sát hạt Santa Clara, ông Don Rocha, theo báo cáo điều tra của Ủy ban Thực hành Chính sách Chính trị Công bằng.

Theo đó, ông Nguyen được cho là đã nhận 4.200 USD từ bảy nhà tài trợ bù nhìn, còn ông Rocha được cho là đã nhận 3.000 USD từ ba nhà tài trợ bù nhìn.

Ngoài ra, Dân biểu tiểu bang California Evan Low, người đang ứng cử chức dân biểu liên bang đại diện quận 16 ở California, từng nhận 6.600 USD từ ông David Dương.

Nghị sĩ Adam Schiff, người vào tháng 11 sẽ tranh cử ghế thượng nghị sĩ liên bang mà cố Thượng nghị sĩ Dianne Feinstein để lại, cũng từng nhận 26.000 USD từ ông David Dương và các thành viên gia đình ông.

“Sau những tin tức công khai gần đây, ban vận động tranh cử sẽ gửi số tiền 26.000 USD – tất cả số tiền đóng góp từ ông [David] Dương và gia đình – tới một tổ chức phi lợi nhuận giúp giải quyết vấn đề nhà ở và tình trạng vô gia cư,” người phát ngôn ban vận động tranh cử của ông Adam Schiff nói với báo San Jose Spotlight.

Giáo sư danh dự ngành khoa học chính trị của Đại học San Jose, ông Larry Gerston, đánh giá với báo San Jose Spotlight rằng các chính trị gia đang cố gắng tách mình ra khỏi các khoản đóng góp để tránh bất kỳ mối liên hệ nào có thể có với các cáo buộc nhằm vào California Waste Solutions.

Theo The Oaklandside, ngoài những chính trị gia kể trên, có nhiều người khác bị cáo buộc đã từng nhận tiền từ mô hình trái phép mà ông Andy Dương bị cáo buộc vận hành, bao gồm:

Vụ khám nhà hôm 20/6

Bà Sheng Thao, Thị trưởng Oakland, nằm trong số các chính trị gia bị cáo buộc nhận tiền, chủ yếu từ Music Cafe, vào năm 2016 và năm 2018 qua mô hình tài trợ phi pháp mà ông Andy Dương bị cáo buộc vận hành.

Ngày 20/6, nhà của Thị trưởng Thao cũng đã bị khám xét.

Theo bài viết hôm 24/6 trên bào The Guardian, công ty CWS đang bị điều tra về các khoản đóng góp cho chiến dịch tranh cử của bà Sheng Thao và các quan chức khác của thành phố Oakland.

Ngày 1/7, báo Post News Group ở thành phố Oakland có bài viết trong đó nói rằng bà Thao không rõ nguyên nhân FBI khám xét nhà của mình.

“Liệu FBI có lý do xác đáng nào để hợp lý hóa việc bố ráp nhà của một thị trưởng mà không hề hỏi chuyện trước không?

“Tôi vô tội. Tôi vẫn chưa bị buộc tội gì cả,” báo Post News Group dẫn lời bà Thao.

Bà Thao nói rằng cuộc bố ráp này có động cơ chính trị, viện dẫn cuộc khám xét của FBI diễn ra không lâu sau khi cuộc bỏ phiếu bãi nhiệm bà Thao được xác nhận, theo NBC News.

Những tháng gần đây, bà Thao hứng chỉ trích vì một số cư dân vẫn còn thất vọng với mức độ tội phạm ở Oakland. Bà sẽ phải đối mặt với cuộc bỏ phiếu bãi nhiệm vào tháng 11 tới. Đây cũng là lần đầu tiên một thị trưởng bị kêu gọi bãi nhiệm trong lịch sử Oakland

Ông David Dương cũng đã lên tiếng bình luận việc con trai ông bị khám nhà.

Theo báo San Jose Spotlight, ông Dương nói rằng CWS đã biết về việc các đặc vụ liên bang thực hiện khám xét một số địa điểm ở Oakland có liên quan đến công ty.

“Công ty đang hoàn toàn hợp tác với cuộc điều tra của chính quyền và tự tin rằng phía chính quyền sẽ kết luận công ty không dính líu tới bất kỳ hoạt động bất hợp pháp hay trái quy định nào,” ông Dương cho biết.

Ông David Dương và bà Sheng Thao là ai?

Bà Sheng Thao, 38 tuổi, là một phụ nữ người Hmong.

Năm 2018, bà trúng cử ủy viên Hội đồng thành phố Oakland.

Năm 2022, bà được bầu làm thị trưởng Oakland, lãnh đạo một thành phố khi đó đang gặp khó khăn vì vẫn đang phục hồi sau đại dịch và đối mặt với tình trạng gia tăng tội phạm.

Những tháng gần đây, bà Thao hứng phải chỉ trích vì một số cư dân vẫn còn thất vọng với mức độ tội phạm ở Oakland. Bà sẽ phải đối mặt với cuộc bỏ phiếu bãi nhiệm vào tháng 11 tới.

Đây là lần đầu tiên một thị trưởng bị kêu gọi bãi nhiệm trong lịch sử Oakland

Năm 2023, bà Thao từng dẫn đầu một đoàn đại biểu sang Việt Nam cùng với ông David Dương, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Việt-Mỹ, nhằm thúc đẩy hợp tác kinh tế với Oakland, theo báo San Francisco Chronicle.

Chuyến đi được Hiệp hội Doanh nhân Việt-Mỹ tổ chức và có sự tham gia của các quan chức từ Cảng Oakland.

Theo The Oaklandside, mục đích của chuyến thăm là nhằm quảng bá Cảng Oakland, nơi có hoạt động kinh doanh quan trọng với các thị trường ở châu Á, bao gồm cả Việt Nam.

Ông David Dương và con trai là thành viên nổi bật của cộng đồng người Mỹ gốc Việt ở Vùng Vịnh, theo truyền thông Mỹ.

Các tài khoản trên mạng xã hội cho thấy ông David Dương cùng con trai Andy Dương chụp ảnh chung với nhiều chính trị gia quyền lực nhất bang và quốc gia.

Ông David Dương là doanh nhân và được mệnh danh là “vua rác” ở Mỹ khi là Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty California Waste Solutions (CWS – Hoa Kỳ) và Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam (VWS), đồng thời là Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Việt-Mỹ (VABA).

Ông David Dương đã trở về Việt Nam để làm ăn từ nhiều năm qua.

Trên Facebook, ông David Dương có ảnh chụp chung với Thống đốc bang California Gavin Newsom, Thượng nghị sĩ bang Virginia Tom Kaine, cựu Ngoại trưởng John Kerry…

Con trai ông là Andy Dương có ảnh chụp chung với Tổng thống Joe Biden và Phó Tổng thống Kamala Harris, Bộ trưởng Tư pháp California Rob Bonta…

Ông Andy Dương cũng đăng ảnh chụp cùng bà Sheng Thao trên trang Instagram có hơn 100.000 người theo dõi.