Khi Thủ tướng Australia Anthony Albanese gặp Tổng thống Mỹ Joe Biden tại Washington trong tuần này, việc ngăn chặn một Trung Quốc hung hăng sẽ nằm trong chương trình nghị sự. Ở quê nhà, Darwin – thành phố then chốt của liên minh quốc phòng do Mỹ lãnh đạo ở Thái Bình Dương – sẽ theo dõi chuyển động của sự kiện này.

Chiến tranh lần đầu tiên nổ ra tại bờ biển Australia vào một buổi sáng thứ Năm năm 1942, khi 188 máy bay Nhật xuất hiện ở trung tâm Darwin.

Bom trút xuống bờ biển, rải đất đỏ và bao trùm bến cảng màu ngọc lam trong khói lửa. Hai cuộc không kích gần như san phẳng thị trấn, khiến ít nhất 230 người thiệt mạng.

Ngày hôm đó – 19/2 – là ngày báo trước khoảng 200 cuộc đột kích trên khắp miền bắc Australia, nhưng đây vẫn là cuộc tấn công chết chóc nhất vào đất nước này.

Tám mươi năm trôi qua, Darwin là một địa điểm nghỉ mát không còn dấu vết chiến tranh. Nhưng có những lo ngại âm ỉ rằng thành phố này có thể lại rơi vào tầm ngắm của một cuộc xung đột toàn cầu.

Là nơi đặt nhiều căn cứ quân sự có thể đóng vai trò quan trọng trong bất kỳ cuộc đụng độ nào với Trung Quốc, Darwin là trung tâm của mối quan hệ ngày càng sâu sắc giữa Canberra và Washington, đồng thời là trọng tâm đầu tư lớn của cả hai chính phủ.

Nhưng trong khi lợi ích của Mỹ khiến những người cảnh giác với sức mạnh của Bắc Kinh yên tâm,thì nó lại là lời cảnh báo đối với một số người lo ngại rằng điều đó khiến quê hương của họ trở thành mục tiêu.

Billee McGinley, một thành viên của Liên minh Hòa bình Top End, một nhóm hoạt động địa phương, cho biết: “Bạn đang mời gọi xung đột”. Vào một buổi chiều tháng 10 gần đây, cả nhóm lần lượt chia sẻ những trăn trở của mình dưới bóng đài tưởng niệm chiến tranh Cenotaph của thành phố.

“Chúng tôi cảm thấy như một sự hy sinh,” bà nói.

Khuôn mặt phía bắc

Darwin từ lâu đã là một thị trấn quân sự. Bạn có thể lái xe qua thành phố dân cư thưa thớt trong khoảng 15 phút, nhưng đây là nơi có hai căn cứ quân sự. Một căn cứ khác nằm ở rìa thị trấn.

Người ta thường thấy ai đó mặc quân phục hơn là mặc vest. Và tiếng gầm rú của máy bay trên đầu chỉ là một bản nhạc nền khác cho cuộc sống ở đây.

Defence Families chiếm một phần lớn dân số – và con số đó không bao gồm hàng nghìn binh sĩ quốc tế đến đây mỗi năm để tham gia các cuộc tập trận và huấn luyện. Ngành công nghiệp này thậm chí còn chiếm tỷ trọng lớn hơn trong nền kinh tế.

Và rõ ràng là dấu chân quân sự ở cái gọi là “Top End” sẽ ngày càng tăng lên.

Australia đã khẳng định nước này không phải lựa chọn giữa Mỹ và Trung Quốc. Nhưng tính toán đó đã thay đổi. Mối quan hệ đã trở nên xấu đi giữa Washington và Bắc Kinh, và các yêu sách của Bắc Kinh về Biển Đông và Đài Loan ngày càng mở rộng và mang tính đe dọa.

Vì vậy, Canberra cho biết họ đã nhận thức được vai trò quan trọng của mình trong việc đảm bảo an ninh và ổn định trong khu vực, với những cam kết mới với các đồng minh và một cuộc cải tổ lớn về chi tiêu quốc phòng.

Nhà phân tích quốc phòng Michael Shoebridge cho biết: “Nhìn vào bản đồ, tầm quan trọng chiến lược của Darwin là rõ ràng”.

Chính phủ Úc tuyên bố sẽ điều thêm hàng trăm binh sĩ đến Darwin và các thành phố phía bắc khác, đồng thời hứa rằng một phần lớn ngân sách quốc phòng mới sẽ được dùng để củng cố khu vực.

Trong khi trước đây Mỹ thường tập trung vào Guam, Hawaii hoặc Okinawa, thì giờ đây họ cũng đang đổ tiền vào Australia.

Mỹ đã hoạt động quanh năm tại căn cứ gián điệp Pine Gap bên ngoài Alice Springs ở miền trung Australia, và kể từ năm 2011 đã luân chuyển Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ – năm nay khoảng 2.500 người – đến Northern Territory (NT), nơi có thị trấn Darwin.

Nhưng trong những năm gần đây, nước này đã hứa chi khoảng 2 tỷ USD để nâng cấp căn cứ quân sự và cơ sở vật chất mới. Ở Darwin, việc này bao gồm một trung tâm lập kế hoạch và điều hành, 11 hầm chứa nhiên liệu máy bay phản lực. Ở phía nam – tại căn cứ không quân Tindal – các kho chứa máy bay ném bom có khả năng hạt nhân và một hầm chứa đạn dược khổng lồ sẽ được xây dựng.

Úc và Mỹ cũng đã ký các thỏa thuận quốc phòng song phương và hợp tác quân sự sâu rộng hơn dự kiến sẽ là trọng tâm trong chương trình nghị sự trong chuyến công du của ông Albanese tới Washington.

Các chuyên gia cho rằng việc tăng cường quân sự ở Top End – của cả Australia và Mỹ – nhằm mục đích phân tán nguồn lực và rủi ro xung quanh khu vực nhằm “làm phức tạp” bất kỳ chiến lược chiến tranh nào của Bắc Kinh. Nhưng nó chủ yếu là nhằm ngăn chặn chiến tranh.

Ông Shoebridge nói: “Rõ ràng là ngoại giao cũng như tất cả các diễn đàn và cuộc gặp diễn ra trong khu vực không ngăn được sự xâm lược và đe dọa của Trung Quốc”.

“Vì vậy, để ngăn chặn xung đột, cần phải có đủ quyền lực cứng, không nằm trong tay Trung Quốc, để Bắc Kinh hiểu rằng cái giá phải trả cho xung đột sẽ quá lớn… [và] không có chiến lược phòng thủ tập thể nào có ý nghĩa trong khu vực của chúng ta nếu Mỹ không là một phần trong đó.”

Mục tiêu ở Darwin

Nhưng điều đó đang khiến một số người dân địa phương ở Darwin cảm thấy khó chịu.

Mặc dù có nhiều ý kiến khác nhau về khả năng xảy ra xung đột với Trung Quốc, nhưng họ lo ngại việc tăng cường quân sự sẽ không ngăn cản được Bắc Kinh mà còn làm leo thang căng thẳng. Họ lo ngại sự hiện diện của Hoa Kỳ ở Darwin có thể gây áp lực buộc Úc phải tham gia vào một cuộc chiến mà nước này không nên tham gia và khiến thành phố của họ trở thành mục tiêu.

Bà McGinley nói: “Nếu bạn cho rằng mình là người trung lập và hòa bình thì việc đến đây sẽ là tội ác chiến tranh”.

Bà lo ngại cho tương lai của Darwin đến nỗi đang cân nhắc gia đình mình có nên ở lại đây: “Với một cô con gái nhỏ, việc tôi có ở lại đây hay không chắc chắn là một điều cần cân nhắc.”

Cũng có nhiều mối lo ngại trước mắt. Trong những tháng gần đây, một lính thủy đánh bộ Mỹ đã bị buộc tội hiếp dâm và một chiếc trực thăng Osprey của Mỹ bị rơi và phát nổ gần một trường học. Họ cũng lo ngại rằng những căn cứ đang mở rộng này – và bất kỳ cuộc tấn công tiềm năng nào – có thể ảnh hưởng tới di sản văn hóa thổ dân và vẻ đẹp tự nhiên nổi tiếng của NT.

Diana Rickard, người điều hành Liên minh Hòa bình Top End, cho biết vì có rất ít người sống ở NT nên nó được coi là “không cần thiết”.

Bà nói thêm: “Nơi đây luôn được coi là vùng đất hoang… đến nay vẫn vậy”.

Naish Gawen, một người dân địa phương khác, cho biết: “Những rủi ro, tác động và mối đe dọa được trưng ra cho những người sống ở đây thấy. Nhưng nếu có bất kỳ loại lợi ích nào thì chúng… đều dành cho những người ở nơi khác”.

Nhưng Liên minh Hòa bình Top Endcho biết mối quan tâm của họ dường như không gây được tiếng vang với cộng đồng hoặc được những người có quyền lực lắng nghe.

Chắc chắn chúng không có vẻ phổ biến. Dạo quanh Darwin, có thể có cảm giác chung là thờ ơ về sự hiện diện của quân đội.

Brianna, 30 tuổi, một người dân địa phương cho biết: “Đó không phải là điều mà tôi từng nghe nhiều”.

Phòng kinh doanh địa phương và các chính trị gia từ khắp các đảng bán lợi ích kinh tế của các khoản đầu tư quốc phòng.

Bộ trưởng NT Natasha Fyles và Bộ trưởng Quốc phòng Richard Marles đã không trả lời yêu cầu bình luận của BBC. Nhưng ông Marles trước đây đã nói rằng Darwin là một “tài sản quốc gia” quan trọng, là “tin tốt cho nền kinh tế của Lãnh thổ”.

Ông nói vào tháng Tư: “Điều quan trọng về cơ bản là chúng tôi có dấu chân quân sự ở đây”.

Tuy nhiên, các chuyên gia không loại trừ khả năng Darwin sẽ trở thành mục tiêu.

Chiến lược gia quốc phòng Becca Wasser đã dành nhiều năm để tính toán những gì có thể xảy ra trong trường hợp xảy ra xung đột trong khu vực. Trong hầu hết các kịch bản mà bà đưa ra, Trung Quốc đều cố gắng tấn công tên lửa vào Australia.

Nhưng họ chỉ đạt được thành công hạn chế do công nghệ mà Bắc Kinh sở hữu và hơn 4.000km giữa Trung Quốc đại lục và Úc.

Bà nói: “Trên thực tế, hầu hết chúng thường không phóng đến được ngay cả những căn cứ xa nhất ở bắc nhất”. Nhưng bà nhấn mạnh, không phải sự tồn tại của các căn cứ khiến Darwin trở thành mục tiêu – việc Úc có sử dụng chúng để gửi quân hay không mới là yếu tố then chốt.

Bà nói thêm, Úc đã tham gia hầu hết mọi hoạt động liên minh mà Hoa Kỳ đã tham gia trong những năm gần đây, nhưng điều đó không đảm bảo rằng Úc sẽ chọn tham gia bất kỳ cuộc chiến nào trong tương lai.

Bà nói: “Quyết định đóng góp lực lượng cho bất kỳ cuộc xung đột nào là một quyết định chính trị và là quyết định do Úc tự đưa ra. Đó không phải là điều mà Hoa Kỳ có thể tự mình quyết định”.

Ngay cả những người có gia đình sống sót qua vụ đánh bom Darwin năm 1942 dường như cũng chấp nhận thực tế về tình hình quân sự mới của thành phố.

Richard Fejo kể lại những câu chuyện được truyền lại từ ông nội của ông, Juma Fejo, và người chú Samuel Fejo. Ông cho biết họ không bao giờ hồi phục sau thảm kịch chết chóc mà họ đã chứng kiến cũng như tác động đối với quê hương của tổ tiên họ.

Ông nói: “Trong văn hóa thổ dân, chúng tôi nói đất đai là mẹ của chúng tôi… và vì vậy, điều gì đó khủng khiếp như vụ đánh bom ở Darwin, đối với một người Larrakia, sẽ giống như đâm một con dao vào tim họ”.

Trong khi ông nản lòng trước viễn cảnh chiến tranh quay trở lại quê hương mình, “Tôi tự coi mình là một người theo chủ nghĩa hiện thực,” ông nói.

“Những người đứng lên phản đối việc người Mỹ đến Larrakia, quý vị có đề xuất giải pháp nào khác không? Chúng ta phải… nhớ về quá khứ của mình, nhưng chúng ta cũng phải chuẩn bị cho tương lai.”(BBC)