Điều gì sẽ diễn ra khi ông Biden và ông Tập gặp nhau ở California

Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ gặp nhau vào tuần tới tại khu vực Vịnh San Francisco, hai quan chức cấp cao cho biết.

Cuộc hội kiến ngày 15/11 sẽ là cuộc gặp mặt trực tiếp thứ hai của hai nhà lãnh đạo trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Biden.

Các quan chức Mỹ cho biết, cuộc thảo luận sẽ có phạm vi rộng, bao gồm cuộc chiến Israel-Hamas, Đài Loan, chiến tranh ở Ukraine và can thiệp bầu cử.

Quan hệ giữa hai nước đã xấu đi vào đầu năm nay.

Mỹ cáo buộc Trung Quốc đưa khinh khí cầu do thám bay qua không phận nước này. Một máy bay chiến đấu của Mỹ đã bắn hạ khinh khí cầu ngoài khơi bờ biển Nam Carolina.

Ngoài ra còn có chuyến thăm Đài Loan vào năm ngoái của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi, khiến Trung Quốc cắt đứt liên lạc giữa quân đội hai nước.

Các quan chức Mỹ cho biết ông Biden “quyết tâm” khôi phục các kênh đối thoại này, nhưng Trung Quốc có vẻ “miễn cưỡng”.

“Đây không phải là mối quan hệ của 5 hoặc 10 năm trước, chúng tôi không nói về một danh sách dài các kết quả hoặc những gì đạt được”, một quan chức cho biết.

“Mục tiêu ở đây thực sự là quản lý sự cạnh tranh, ngăn chặn mặt trái của rủi ro – xung đột và đảm bảo các kênh liên lạc được mở.”

Cuộc gặp song phương Biden-Tập sẽ diễn ra trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (Apec), mà Mỹ sẽ tổ chức tại San Francisco từ ngày 11- 17/11.

Đài Loan có thể sẽ đứng đầu danh sách các chủ đề mà Trung Quốc muốn thảo luận. Nước này tuyên bố chủ quyền đối với hòn đảo tự trị và dự kiến tổ chức bầu cử vào đầu năm tới.

Ông Tập có thể yêu cầu thêm sự đảm bảo rằng Mỹ không ủng hộ sự độc lập của Đài Loan. Trong khi đó, ông Biden dự kiến sẽ nhấn mạnh những lo ngại của Mỹ về các hoạt động quân sự của Bắc Kinh xung quanh Đài Loan, theo một quan chức chính quyền cấp cao.

Cũng sẽ có các cuộc thảo luận về những hạn chế của Mỹ đối với xuất khẩu công nghệ sang Trung Quốc và căng thẳng về yêu sách lãnh thổ của Bắc Kinh ở Biển Đông và Biển Hoa Đông.

Bên cạnh những bất đồng chủ yếu về thương mại và cạnh tranh, yêu cầu cấp bách nhất của ông Biden sẽ là Trung Quốc kiềm chế Iran bằng cách sử dụng ảnh hưởng mà Bắc Kinh có để cảnh báo nước này trước tình trạng bạo lực leo thang ở Trung Đông nhằm đáp trả cuộc chiến Israel-Hamas.

Các nhà phân tích dự đoán hội nghị thượng đỉnh có thể đạt được một số thành tựu khiêm tốn – có thể là khôi phục liên lạc quân sự và hạn chế đưa Fentanyl (một loại chất gây nghiện) do Trung Quốc sản xuất vào Mỹ.

Nhưng không bên nào mong đợi bất kỳ đột phá nào có thể thiết lập lại mối quan hệ – mà đây sẽ là vấn đề quản lý và ổn định mối quan hệ.

Trung Quốc đổ lỗi cho Washington khiến mối quan hệ xấu đi. Ông Tập đã nói rõ điều đó vào tháng 3 khi cáo buộc Mỹ “bao vây, kiềm chế và đàn áp Trung Quốc”, Jude Blanchett từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế cho biết.

Và trong khi Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ, Tạ Phong gần đây ca ngợi những bước đi tích cực hướng tới cải thiện quan hệ, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của sự đảm bảo.

Bắc Kinh muốn biết “rằng Mỹ không tìm cách thay đổi hệ thống của Trung Quốc, không tìm kiếm một cuộc Chiến tranh Lạnh mới, không ủng hộ sự độc lập của Đài Loan và không có ý định tìm cách tách Đài Loan khỏi Trung Quốc”, ông Tạ phát biểu tại Diễn đàn Hong Kong về Mỹ- quan hệ Trung Quốc.

Chính quyền Biden cho biết họ đang cố gắng chống lại hành vi hung hăng của Trung Quốc, coi thường các chuẩn mực quốc tế.

Nhưng họ đã nỗ lực giảm bớt căng thẳng sau cuộc khủng hoảng khinh khí cầu – cử ba thành viên nội các tới Bắc Kinh kể từ tháng 6, trong đó có Ngoại trưởng Antony Blinken.

Ông Blinken đã đột ngột hủy bỏ chuyến thăm đã lên kế hoạch vào tháng 2, nói rằng quyết định của Trung Quốc đưa khinh khí cầu do thám qua Mỹ là “không thể chấp nhận và vô trách nhiệm”.

Nhưng cuối cùng khi chuyến thăm diễn ra, ông đã có được điều mà ông mô tả là “một cuộc trò chuyện sôi nổi” với ông Tập. Hội nghị thượng đỉnh là kết quả của hoạt động ngoại giao này.

Các quan chức Mỹ cho biết những nhà ngoại giao của họ đã nêu lên tầm quan trọng của việc tái thiết lập đối thoại quân sự trong “gần như mọi cuộc đối thoại” với những người đồng cấp Trung Quốc trong năm qua nhưng không thành công.

Một quan chức cho biết, sự cố khinh khí cầu do thám “xuất hiện thường xuyên” khi thảo luận về việc liên lạc bị đóng băng.

“Tôi nghĩ sự kiện khinh khí cầu đã nhấn mạnh khó khăn mà chúng tôi gặp phải vào thời điểm đó, trong việc có thể thiết lập liên lạc cấp cao và mang lại hiệu quả với Bắc Kinh”, quan chức này nói them.

“Và chúng tôi đã thực hiện việc này một cách kiên trì và nhất quán.”

Play video, “Video appears to show China balloon shot down”, Thời lượng 0,23

Sau vụ việc hồi tháng 2, Ngoại trưởng Antony Blinken đã đột ngột hủy chuyến đi tới Bắc Kinh, nói rằng quyết định của Trung Quốc đưa khinh khí cầu do thám qua Mỹ là “không thể chấp nhận và vô trách nhiệm”.

Nhưng chuyến thăm cuối cùng đã diễn ra vào tháng 6 và ông Blinken đã có được điều mà ông mô tả là “một cuộc trò chuyện sôi nổi” với ông Tập. Hội nghị thượng đỉnh là kết quả của hoạt động ngoại giao thực tế này.

Nhiều kênh truyền thông Mỹ đưa tin ông Tập Cận Bình cũng sẽ tham dự bữa tối riêng với các giám đốc điều hành doanh nghiệp Mỹ tại San Francisco sau cuộc gặp với ông Biden.

Theo tờ New York Times, với 40.000 USD, các vị khách có thể ngồi vào bàn của Chủ tịch Trung Quốc. Vé có giá bắt đầu từ 2.000 USD mỗi người.

Người phát ngôn của Ủy ban Quốc gia về Quan hệ Mỹ-Trung, một trong những người tổ chức bữa tối, nói với BBC rằng có một sự kiện đã được lên kế hoạch với một quan chức Trung Quốc “cực kỳ cấp cao”, mặc dù người này không xác nhận đó có phải là ông Tập Cận Bình hay không.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cũng đã hội đàm với Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong trong tuần này, trước cuộc gặp Tập-Biden, để thảo luận về hợp tác kinh tế giữa hai nước.

Trước chuyến thăm, kênh truyền thông nhà nước Trung Quốc Global Times đã viết một bài xã luận giao trách nhiệm cho ông Biden “khắc phục và xoá bỏ gián đoạn” giữa Trung Quốc và Mỹ.

Bài xã luận ngày 8/11 viết: “Có một thế lực đen tối ở Washington đang phá hoại quan hệ Mỹ-Trung, và thời điểm càng nguy kịch, họ càng trở nên tích cực hơn”.

Với thông tin từ Robert Plummer ở London và Brandon Drenon ở Washington