Tuần trước, lực lượng Ukraine đã rút khỏi Avdiivka, thành phố ở miền đông mà họ đã cố gắng phòng thủ trong nhiều tháng qua trước cuộc tấn công bạo liệt của Nga.

Việc chiếm được Avdiivka là một chiến thắng mang tính chiến lược và biểu tượng đối với quân đội Nga, tăng cường khả năng phòng thủ Donetsk, vùng đất quan trọng của khu vực và có khả năng mở đường cho các cuộc tấn công tiếp theo nhằm vào lãnh thổ do Ukraine kiểm soát.

Tổng tư lệnh Ukraine, ông Oleksandr Syrskyi, cho biết đã ra lệnh rút lui khỏi thành phố để bảo toàn tính mạng binh lính.

Giờ đây, bằng chứng về tội ác chiến tranh có thể đã xuất hiện, khi thân nhân của sáu binh sĩ Ukraine cho biết người thân của họ đã bị hành quyết sau khi đầu hàng. Những người này được tìm thấy đã chết sau khi Nga chiếm được Avdiivka.

Chính quyền Ukraine đang điều tra. Phía Moscow vẫn chưa bình luận.

BBC đã trao đổi với những người lính Ukraine đã rút khỏi Avdiivka. Lời kể của họ phác họa cảnh tượng về những người chỉ huy không chịu phản hồi, từ chối lời cầu xin rút lui tuyệt vọng của binh sĩ khi họ bị quân Nga bao vây.

Họ nói rằng khi lệnh cuối cùng được đưa ra thì đã quá muộn và họ đã bị bao vây hoàn toàn.

Alexei Navalny: Nga bị cáo buộc ‘giấu’ thi thể thủ lĩnh phe đối lập

Một Ukraine kiệt sức đang chật vật tìm lính mới cho tiền tuyến

Chiến tranh Ukraine: Tù nhân Nga phải chiến đấu ‘tới hết chiến tranh’

‘Chúng tôi không biết phải làm gì’

Một đoạn video do các blogger quân sự Nga đăng tải sau khi chiếm được Avdiivka dường như cho thấy thi thể của các binh sĩ Ukraine được cho là đã đầu hàng sau khi quân Nga giành được trận địa.

Ivan Zhytnyk, Andriy Dubnytsky và Georgiy Pavlov là ba người lính được thân nhân xác định là những người lính thiệt mạng trong đoạn video trên.

BBC đã nói chuyện với họ và những người lính khác có mặt tại căn cứ tên là “Zenith”, ở ngoại ô phía đông nam Avdiivka, để dựng lại những sự kiện hỗn loạn dẫn đến cái chết của các binh sĩ.

Trong nhiều tuần, các chiến binh Ukraine tại căn cứ này đã tham gia một trận chiến ngày càng tuyệt vọng để giữ vị trí.

Họ đã nhiều lần yêu cầu chỉ huy rút lui vì lo ngại một cuộc bao vây toàn diện sắp xảy ra. Nhưng yêu cầu của họ đã bị từ chối và họ được yêu cầu phải chờ đợi.

Vào ngày 13/2, quân phòng thủ Zenith cuối cùng được lệnh rút lui đến một vị trí khác ở Avdiivka nhưng lúc đó đã quá muộn.

Khi có lệnh rời đi, Ivan Zhyntyk, một nhân viên y tế, đã nhắn tin cho anh rể mình là Dmitriy. “Chúng tôi được yêu cầu rút lui và chống trả. Nhưng phía sau chúng tôi là [quân Nga]. Tôi không biết phải làm gì,” anh viết.

Ivan và 9 người khác được giao nhiệm vụ tấn công các vị trí của quân Nga và mở lối đi an toàn cho những người khác. “Họ là những người dũng cảm nhất,” Viktor Bilyak, một người lính thuộc lữ đoàn 110 ở Zenith, nói.

Nhưng nhóm này đã phải đối mặt với pháo binh Nga và buộc phải quay trở lại. Chỉ có ba người trở lại căn cứ.

Ivan nằm trong số đó, nhưng anh bị thương nặng và gục ngã trên cánh đồng trước khi đến được căn cứ. Vài giờ sau, đồng đội của anh ở căn cứ Zenith đã cố gắng giải cứu anh.

Viktor Bilyak cùng ba người khác đặt Ivan lên cáng và bắt đầu khiêng đi, dưới làn đạn súng cối không ngừng của quân Nga. Một trong những quả đạn bắn xuống gần đó khiến Viktor bị thương, buộc anh phải quay trở lại căn cứ. Georgiy Pavlov vào thay anh.

Viktor cho biết nhóm của họ sau đó đã bị hai thiết bị bay không người lái tấn công tự sát. “Thay vì chỉ một người bị thương, chúng tôi có thêm năm người nữa.”

‘Để họ ở lại’

Những người lính cuối cùng đã quay trở lại Zenith. Viktor và thân nhân của những người lính nói rằng họ đã được cấp trên hứa sẽ rút lui, nhưng điều đó chưa bao giờ xảy ra.

Sau đó, Ivan gọi cho chỉ huy của mình để tìm hiểu về việc rút lui. Giọng nói trên bộ đàm bảo anh hãy tự mình rời khỏi Zenith vì điều đội cứu hộ đến là quá mạo hiểm.

“Còn những người bị thương thì sao?” anh hỏi. “Hãy để họ ở lại,” giọng nói hướng dẫn anh.

“Mọi người đều nghe thấy cuộc trò chuyện này trên radio và chết lặng,” Viktor nhớ lại.

Những người có thể đi lại, kể cả Viktor, rời căn cứ vào ban đêm mà không đưa theo những đồng đội bị thương.

“Dưới hỏa lực không ngừng, việc mang những người bị thương trong bóng tối là điều không thể,” anh kể lại.

Họ rút lui theo từng nhóm nhỏ. Viktor kể: “Quân địch giội hỏa lực bằng súng cối, xe tăng, pháo binh, thiết bị bay không người lái ban đêm – tất cả cùng một lúc.” Một nhóm đi phía sau anh bị trúng đạn pháo. Không ai trong số họ sống sót.

Trong khi Viktor và những người khác đang cố gắng tới được vị trí mới của họ ở Avdiivka, sáu người đã bị bỏ lại ở Zenith.

Năm người trong đó bị thương và không thể đi lại, trong đó có nhân viên y tế Ivan Zhytnyk, lính bắn tỉa Georgiy Pavlov và lính chống tăng Andriy Dubnytsky. Thi thể của những người đàn ông này sau đó đã được xác định trong video được các blogger Nga đăng tải.

Một người trong đó, Mykola Savosik, không bị thương nhưng quyết định ở lại cùng đồng đội. Viktor nói anh nghĩ rằng mình sẽ bị bắt làm tù binh chiến tranh.

Lữ đoàn 110 đã đăng một thông báo trên trang Facebook của họ cho biết do Zenith bị bao vây hoàn toàn, Ukraine đã “liên hệ với các tổ chức đàm phán về trao đổi tù binh” để hỗ trợ binh lính của họ.

Phía Nga được cho là đã đồng ý sơ tán những người Ukraine bị thương và sau đó trao đổi tù binh.

Thông điệp này đã được chuyển tới Ivan và những người khác ở Zenith vài giờ trước khi quân Nga đến. Họ được hướng dẫn không thể hiện bất kỳ sự phản kháng nào để giữ mạng sống.

Nhưng Ivan nói với anh rể qua điện thoại rằng anh không tin người Nga sẽ “để cho những người bị thương sống”.

‘Họ có ở đó không?’

Khoảng 11 giờ 15 ngày 15/2, bà Inna Pavlova nhận được tin nhắn từ con trai Georgiy. Tin nhắn viết: “Quân Nga biết rằng chúng con ở đây một mình.” Kể từ đó, bà không nghe tin gì từ anh nữa.

Cũng vào khoảng thời gian đó, Ivan đã gọi video cho anh rể Dmitriy. Giữa cuộc trò chuyện, một người lính Nga bước vào tòa nhà. “Bỏ súng xuống,” một giọng nói có thể được nghe thấy trong video do Dmitriy ghi lại.

“Họ có ở đó không?” Dmitry hỏi Ivan. “Có,” Ivan lặng lẽ trả lời. Lúc này, Dmitriy ngừng quay video nhưng cuộc gọi vẫn tiếp tục kéo dài thêm vài phút.

“Tôi nhìn thấy một người đàn ông có râu,” Dmitriy nhớ lại. “Tôi đã yêu cầu Ivan đưa điện thoại cho ông ta. Tôi muốn yêu cầu họ đừng giết người. Nhưng tôi nghe thấy giọng nói: ‘Tắt điện thoại đi’.”

Người thân của Ivan chắc chắn rằng anh và những người lính khác đã bị bắt làm tù binh. Em gái của Ivan nói: “Họ không chống cự.”

‘Chỉ huy của chúng tôi đã để điều đó xảy ra’

Vào ngày 17/2, Đại tá Syrskyi ra lệnh rút toàn bộ quân khỏi Avdiivka để “bảo toàn mạng sống … của các quân nhân”. Nhưng đã quá muộn đối với nhiều binh sĩ, trong đó có 6 người đã đầu hàng kể trên.

Ngày hôm sau, một đoạn video cho thấy thi thể của họ đã được các nguồn tin Nga đăng lên mạng xã hội.

Người thân của Ivan, Andriy và Georgiy cho biết họ không nghi ngờ gì rằng người thân của họ chính là những người đàn ông xuất hiện trong video.

Mẹ của Georgiy, bà Inna Pavlova, nói: “Họ đã bị quân Nga giết chết. Nhưng các chỉ huy quân sự của chúng tôi đã để cho điều đó xảy ra.”(BBC)