“Bảo đảm thu nhập” đã trở thành một từ thông dụng ở California, khi tiểu bang nỗ lực ngăn chặn việc người dân lâm vào tình trạng vô gia cư vì tiền nhà quá đắt.

HUD đang khuyến khích các cơ quan quản lý nhà ở địa phương thực hiện việc trợ cấp tiền mặt trực tiếp cho người thụ hưởng thuê nhà trong một chương trình thử nghiệm.

Họ muốn biết cách này có cắt giảm nạn quan liêu, trao quyền cho người thuê nhà và có tốt hơn việc gởi ”voucher” (phiếu nhà ở) như trước. Nếu thành công, chương trình sẽ được áp dụng trên toàn quốc.

“Đây có thể là một sự thay đổi đáng kể trong cách HUD thực hiện các khoản trợ cấp,” ông Jimar Wilson, phó chủ tịch thị trường Nam California cho Enterprise Community Partners, tổ chức phi lợi nhuận về nhà ở quốc gia, nói.

Phía ủng hộ nói rằng các chương trình thử nghiệm có thể giúp nhiều người tìm được nhà ở và khiến chủ nhà ít dám phân biệt đối xử với người thuê nhà mà họ nhận trợ cấp liên bang.

Ít nhất một cơ quan quản lý nhà ở tại Silicon Valley, California rất quan tâm đến việc tham gia chương trình này.

Tuy nhiên, chưa ai biết chương trình này ra sao và quan trọng nhất là sẽ được ai tài trợ.

HUD cho biết họ không thể sử dụng tiền liên bang, khiến ý tưởng này rơi vào tình trạng lấp lửng cho đến khi có nguồn tài trợ.

Cơ quan quản lý nhà ở của Santa Clara County đã bác bỏ tuyên bố của HUD rằng không thể sử dụng tiền liên bang cho mục đích này.

“HUD thực hiện việc này và sẵn sàng xem xét vai trò của hỗ trợ tiền mặt hoặc trợ cấp tiền mặt trực tiếp theo cách này đang đi đúng hướng,” bà Jennifer Loving, giám đốc điều hành của tổ chức phi lợi nhuận “Destination:Home” (có trụ sở tại Santa Clara County), nói. “Điều khiến nó trở nên hoàn hảo là nếu họ có thêm nguồn tài trợ mới cho việc này.”

HUD, hồi Tháng Chín, kêu gọi các tổ chức phi lợi nhuận hợp tác với họ trong các thử nghiệm này, rồi triệu tập một buổi họp trực tiếp vào Tháng Mười Một để thảo luận về hỗ trợ tiền mặt và đã tổ chức các cuộc họp “online” hàng tháng về chủ đề với sự tham dự của các tổ chức phi lợi nhuận và cơ quan quản lý nhà ở trên toàn quốc.

“Chính quyền Biden đã có những bước tiến để mở rộng, hợp lý hóa và củng cố chương trình ‘Housing Choice Voucher,’ bao gồm cả việc tiếp tục tìm hiểu một loạt biện pháp nhằm cải thiện và mở rộng hỗ trợ tiền thuê nhà cho các gia đình có thu nhập thấp.” Bà Andra Higgs, phát ngôn viên của HUD, viết.

Tại sao lại cấp tiền mặt?

Ý tưởng trao tiền mặt trực tiếp cho những người có nhu cầu, được gọi là bảo đảm thu nhập, đang nhanh chóng thu hút được sự chú ý ở California. Các tổ chức phi lợi nhuận, các thành phố và quận hạt trên toàn tiểu bang đã triển khai hàng chục chương trình địa phương.

Ngay cả Thống Đốc Gavin Newsom gần đây cũng dành $35 triệu để tài trợ cho một số chương trình thử nghiệm ý tưởng này. Kết quả ban đầu cho thấy mô hình đã giúp mọi người ổn định hơn về mặt tài chính.

Philadelphia đã thử nghiệm trao tiền mặt cho 300 người thuê nhà thay vì “voucher,” một chương trình mà HUD đang theo dõi chặt chẽ.

Cho đến nay, các chương trình trợ cấp tiền mặt chỉ giới hạn tại các nơi thí điểm tạm thời, quy mô nhỏ, rải rác, thiếu nguồn lực để mở rộng.

Việc HUD tham gia chương trình này đánh dấu lần đầu tiên một cơ quan liên bang có cái nhìn gắn kết về mô hình và có thể tạo tác động đến chính sách quốc gia.

“Thật thú vị. Đây là kêu gọi đầu tiên của HUD,” bà Alexa Rosenberg, thuộc Enterprise Community Partners, nói.

Bắt đầu từ năm 1970, HUD vận hành chương trình “Housing Choice Voucher” (phiếu nhà ở, còn gọi là section 8), chương trình này cấp phiếu nhà ở cho những người có thu nhập thấp.

Thay vì phải thuê một căn chung cư trong tòa nhà được chỉ định cụ thể là nhà ở giá rẻ, người thuê nhà có thể dùng phiếu nhà ở để trả một phần tiền nhà tại bất kỳ chỗ thuê nào theo giá thị trường. Các khoản thanh toán theo hệ thống chứng từ sẽ được chuyển trực tiếp cho chủ nhà, người đã vượt qua cuộc kiểm tra nhà ở. Người thuê nhà trả 30% thu nhập của họ cho tiền thuê nhà và HUD trả phần còn lại.

Hệ thống này, nền tảng của chương trình trợ cấp nhà ở của Mỹ, có vấn đề vì làm nhiều người mòn mỏi đợi chờ nhiều năm, và nhiều người không bao giờ được cấp phiếu.

Theo Trung Tâm Ưu Tiên Chính Sách và Ngân Sách, chỉ có khoảng một phần tư người đủ điều kiện được nhận hỗ trợ tiền thuê nhà.

Dữ liệu của HUD cho thấy những người may mắn nhận được phiếu, khoảng 40% không thể sử dụng khi mà họ không tìm được căn chung cư hay nhà đáp ứng yêu cầu của HUD hoặc chủ nhà chịu nhận phiếu.

Mặc dù California cấm chủ nhà phân biệt đối xử với người có phiếu nhà ở, nhưng nhiều người vẫn từ chối.

Chương trình tiền mặt trực tiếp có thể loại bỏ một số vấn đề này. Bộ nhà ở dự trù cho phép người thuê nhà tự kiểm tra căn nhà mà họ thuê thay vì phải chờ cơ quan quản lý nhà ở địa phương. Và chủ nhà không phải ký hợp đồng với cơ quan quản lý nhà ở. Thay vào đó, người thuê nhà sẽ trả tiền trực tiếp cho chủ nhà như bất kỳ người thuê nhà nào khác. Người ủng hộ tin rằng điều này ngăn chặn sự phân biệt đối xử.

“Cơ quan quản lý nhà ở Santa Clara County ‘rất quan tâm’ đến việc tham gia,” bà Angie Garcia Nguyen, phó giám đốc điều hành, nói. Nhóm của bà đã tham dự các cuộc họp trực tuyến hàng tháng do HUD tổ chức.

“Chúng tôi nghĩ rằng đây sẽ là một cơ hội tốt để tìm hiểu xem những khó khăn cho người nhận [phiếu nhà ở] là gì,” bà nói.

Bà Margarita Lares, giám đốc chương trình của Cơ Quan Quản Lý Nhà Ở Los Angeles, lo rằng nếu không có sự giám sát, người thuê nhà sẽ dùng tiền vào việc khác.

Không phải mọi nhân viên của HUD đều tin rằng tiền mặt là giải pháp.

Ông Richard Monocchio, phụ tá thư ký của Văn Phòng Nhà Ở Công và Người Da Đỏ của HUD cho biết hệ thống chứng từ hiện tại đang có hiệu quả. Ông gọi đó là “chương trình ngăn chặn tình trạng vô gia cư tốt nhất mọi thời đại,” nhưng ông không phản đối việc thử nghiệm hỗ trợ tiền mặt.

“Tôi không muốn làm bất cứ điều gì để giảm thiểu chương trình này,” ông nói. “Ý tôi là, chương trình [cũ] hỗ trợ tiền thuê nhà lớn nhất trong lịch sử và có hiệu quả.” (ĐG) [kn]