HÀ NỘI, Việt Nam (NV) – Giới phân tích thời sự và vận động nhân quyền không hài lòng khi ông Joe Biden, tổng thống Mỹ, coi nhẹ vấn đề nhân quyền trong chuyến thăm Việt Nam.
Hãng tin Reuters ngày Thứ Hai, 11 Tháng Chín, dẫn lại bản thông cáo báo chí của Tòa Bạch Ốc nêu nội dung kết quả của chuyến thăm Việt Nam của phái đoàn Biden gói gọn trong hơn 2,600 từ, nhưng chỉ có 112 từ gồm cả tiêu đề phụ đề cập đến nhân quyền.
Nhìn từ góc độ kinh doanh và chiến lược, chuyến thăm Việt Nam vào hai ngày 10 và 11 Tháng Chín và trước đó là Ấn Độ cuối tuần vừa qua, nhiều phần sẽ được coi như củng cố mối quan hệ với các nước có thể giúp Mỹ chống lại sức mạnh ngày càng gia tăng của Trung Quốc.
Tuy nhiên, đối với những người vận động nhân quyền, họ thất vọng đối với chuyến công du của ông Biden khi mà ông cam đoan ưu tiên các vấn đề nhân quyền khi vào Tòa Bạch Ốc đầu năm 2021.
Tại Hà Nội, ông Biden cho hay Mỹ đã nâng mối quan hệ với Việt Nam lên thành “Đối tác chiến lược toàn diện” và gia tăng hợp tác về (nhu liệu điện tử) thuật toán đám mây (cloud computing), mạch điện tử bán dẫn và trí tuệ nhân tạo. Tòa Bạch Ốc cũng tiết lộ cho thấy hãng hàng không quốc doanh Vietnam Airlines mua 50 máy bay Boeing 737 Max trị giá $7.8 tỷ.
Dù không nằm ngoài dự đoán, giới vận động nhân quyền sợ rằng coi nhẹ nhân quyền không những không giúp cải thiện tình trạng nhân quyền ở Việt Nam và Ấn Độ mà còn nguy cơ làm tình trạng nhân quyền tồi tệ hơn ở những nơi khác trên thế giới.
“Chính phủ Biden rõ ràng đẩy vấn đề nhân quyền qua một bên khi đặt lợi ích nâng mối quan hệ đối tác chiến lược với các nước khi họ thấy có lợi hơn. Điều này gửi ra một thông điệp là Mỹ sẵn sàng chấp nhận thất bại khi bảo vệ và củng cố nhân quyền,” bà Carolyn Nash, giám đốc Vận Động Nhân Quyền Khu Vực Á Châu của tổ chức Ân Xá Quốc Tế (Amnesy International), phát biểu với hãng tin Reuters.
Một ngày trước khi Tổng Thống Biden đến Việt Nam, tổ chức Theo Dõi Nhân Quyền (HRW) cho hay Việt Nam đang giam giữ ít nhất 159 tù chính trị chỉ vì người ta hành xử một cách ôn hòa các quyền tự do chính trị viết rõ ràng trong Hiến Pháp của chế độ. Hiện có ít nhất 22 người nữa đang bị bắt giam nhưng chưa có án.
HRW cho hay, chỉ trong tám tháng đầu của năm 2023, Việt Nam đã kết án ít nhất 15 người với các án tù nặng nề. Các phiên tòa luôn luôn bị lên án là bất chấp các luật lệ về tố tụng hình sự và bất chấp lời bào chữa của các luật sự dựa trên các chứng cớ được đưa ra. Nghĩa là người ta không được xét xử công bằng và công khai tại tòa án. Phiên tòa loan báo là “xét xử công khai” nhưng cấm không cho ai vào ngoại trừ công an.
Một số phóng viên đã hỏi Tổng Thống Biden là có phải ông đặt lợi ích chiến lược của Mỹ lên trên vấn đề nhân quyền hay không thì ông trả lời “Tôi đã nêu vấn đề đó (nhân quyền) với tất cả những ai tôi gặp.” Tuy nhiên, cả bà Nash cũng như ông John Sifton của tổ chức HRW đều cho rằng các cuộc nói chuyện trong riêng tư không đủ.
“Rất khó nâng cấp mối quan hệ với những chính phủ đàn áp nhân quyền trong khi muốn cải thiện nhân các vấn đề nhân quyền một cách hiệu quả,” ông Sifton nói. Theo ông, các chính phủ đó phải hiểu rằng họ phải nhận hậu quả cho đàn áp nhân quyền “nếu không bị trừng phạt thì cũng không được thưởng gì.”
Ông Sifton cho rằng điều đó sẽ đúng với Việt Nam khi mà chế độ này bất chấp tai tiếng về nhân quyền trên thế giới. Việt Nam luôn luôn chối tội đàn áp nhân quyền dù bằng chứng hiển nhiên ai cũng thấy.
Theo cái nhìn của ông Murray Hiebert, phân tích gia của Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc Tế (CSIS) ở Washington, tại bàn hội nghị giữa phát đoàn Tổng Thống Biden với phái đoàn Việt Nam, người ngồi ngay bên trái ông Nguyễn Phú Trọng, tổng bí thư, là ông Tô Lâm, bộ trưởng Công An, kẻ nắm quyền bắt giữ và bỏ tù các người bất đồng chính kiến.
Còn ông Derek Grossman, chuyên viên tại Viện Nghiên Cứu Rand, trong chuyến đi này, chủ đích của chính phủ Biden là chèo kéo Ấn Độ và Việt Nam đi vào quỹ đạo của chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương đối phó lại Trung Quốc. “Bởi vậy, chính phủ Biden có khuynh hướng coi nhẹ hay tránh né thảo luận các vấn đề nhân quyền,” theo ông Grossman. (TN) [qd]
Leave a Reply