Nước Nga và cú sốc động viên quân cho chiến trường Ukraina
Ảnh minh họa: Một trạm tuyển quân chuyên nghiệp lưu động tại thành phố Rostov trên sông Don (Nga) ngày 17/09/2022. REUTERS – SERGEY PIVOVAROV
Anh Vũ RFI
Tổng thống Nga Vladimir Putin ra lệnh động viên một phần quân dự bị cho cuộc chiến tranh tại Ukraina và những hệ quả thấy liền ; đảng cực hữu ngấp nghé lên nắm quyền tại Ý khiến châu Âu lo lắng, đó là những chủ đề chính của nhiều tờ báo Pháp ra hôm nay.
Hầu hết các báo tập trung phân tích, bình luận về hệ quả xung quanh quyết định của ông Putin động viên quân cho cuộc chiến tranh tại Ukraina cùng với những hăm dọa phương Tây bằng vũ khí hạt nhân.
Nhật báo Le Monde chạy tựa trang nhất ghi nhận ông « Putin đang phải đối mặt với giới hạn » trong quyết định leo thang căng thẳng của mình. Le Monde dành nhiều bài viết để cho thấy, với thông báo huy động 300 nghìn quân dự bị, Nga chứng tỏ đang gặp khó khăn tại Ukraina, nhưng đồng thời quyết định đang gây một cú sốc trong xã hội Nga. Chỉ sau vài giờ, thông báo lệnh động viên của ông Putin đã làm náo động xã hội Nga, trên mạng xã hội, tràn ngập các dòng thông điệp từ bất ngờ, lo sợ đến phản đối lệnh động viên quân dự bị cho chiến trường tại Ukraina. Nhiều người thì khẳng định : « Tôi không sẵn sàng chết để tàn phá Donbass hay cho Putin », nhưng cũng có những ý kiến của những người ủng hộ chế độ như để trấn an và cố gắng giải thích : « Trong số 2 triệu, người ta mới lấy 300 nghìn, những người được huấn luyện phù hợp sẽ được điều đến đó trong vòng 3 tháng thôi… chiến thắng sẽ thuộc về chúng ta vì không thể nào khác được ». Ngoài đường phố đã có hàng loạt các cuộc biểu tình chống lệnh động viên và phản đối chiến tranh và các cuộc trấn áp bắt bớ cũng đã diễn ra liền sau đó.
Một quyết định động viên, dù là bán phần, không hề là chuyện đơn giản. Trong bài « Động viên từng phần, ván cược còn lâu mới thắng », Le Monde cho thấy trên 300 nghìn quân dự bị liên quan đến quyết định vừa được tổng thống Nga ban bố có rất ít người được đào tạo cho các trận chiến cường độ cao. Như vậy, trên thực địa chiến trường, Matxcơva sẽ phải giải quyết được vấn đề làm sao tung số quân dự bị mà khả năng chiến đấu rất hạn chế vào chiến trận, trong khi mà tại Ukraina, cuộc chiến tranh đang tiếp trục trong giai đoạn khốc liệt.
Hiệu ứng ngược : Gậy ông đập lưng ông
Cùng góc nhìn với Le Monde, Le Figaro ghi nhận ngắn gọn bằng hàng tựa trang bìa : « Tại Nga, chính quyền Putin đang bị áp lực ». Tờ báo nhận xét, « hành động leo thang quân sự của ông Putin đã không diễn ra như mong muốn. Bị sốc dân chúng Nga đã phản kháng theo nhiều cách để tránh không bị động viên vào cuộc chiến tranh.
Theo Le Figaro, với người dân Nga lúc này, thà chịu đi tù còn hơn bị đẩy vào cuộc chiến tại Ukraina. « Người Nga hoảng hốt vì lệnh động viên », Le Figaro nhận xét. Tờ báo cho thấy, ngay từ hôm thứ Tư ở Nga, người ta thấy hàng dài xe xếp hàng ở cửa biên giới với Phần Lan hay Gruzia, những người khá giả đổ xô mua vé máy bay đến Armenia và Thổ Nhĩ Kỳ. Dòng người chạy khỏi nước Nga đang hình thành từ sau khi có quyết định động viên 300 nghìn quân dự bị để đưa vào chiến đấu, giải phóng miền Đông Ukraina, như mục tiêu tổng thống Putin đã đề ra.
Cùng ngày, các cuộc biểu tình chống sắc lệnh động viên quân đã diễn ra ở bốn chục thành phố Nga. Ít nhất 1300 người đã bị bắt, chủ yếu là tại thủ đô Matxcơva và Saint-Petersbourg. Tờ báo cũng ghi nhận, những phản ứng lo sợ không chỉ có ở Nga. Trong một bài phóng sự, Le Figaro cho thấy, ngay sau khi nghe thông báo của Putin, nhiều người dân trong vùng lực lượng ly khai Ukraina đang kiểm soát đã chuẩn bị hành trang ra đi, để khỏi bị bắt buộc phải chiến đấu dưới lá cờ của Nga.
Xã luận của Le Figaro nhận thấy lệnh động viên từng phần mà Vladimir Putin ký hôm 21/09 đã có hiệu ứng không như mong đợi. Với bên ngoài, không gây những phản ứng cụ thể nào với kẻ thù của ông ta, ngoài những lời lên án chỉ trích. Với Ukraina và các đồng minh phương Tây, hành động lên gân của Kremlin cùng đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân không làm thay đổi gì. Nếu như mục tiêu của Matxcơva là răn đe các nước ủng hộ Ukraina thì mục tiêu này đã không thành.
Trái lại, ở trong nước, đợt động viên quân đầu tiên từ sau Thế chiến thứ 2 lại đang làm náo động xã hội Nga. Thế hệ trẻ Nga không muốn chết vì Putin hay chết cho ý tưởng ngông cuồng muốn phục dựng đế chế Nga của ông ta. Người thì xuống đường biểu tình bất chấp có thể bị phạt tù, người có thể thì chạy ra nước ngoài.
Theo Le Figaro, Kremlin đang bị hiệu hiệu ứng gây ông đập lưng ông từ quyết định động viên, do tình thế bắt buộc trên chiến trường.
Tuy nhiên xã luận của le Figaro cũng nhận thấy bộ máy trấn áp của Putin tự tin có khả năng dập tắt mọi manh nha nổi dậy trong nước. Tờ báo kết luận còn phải chờ xem khi các bà mẹ lính nổi giận trước những chiếc quan tài của con mình thì Putin mới có phản ứng ra sao.
Ở một khia cạnh khác, Libération đánh giá đòn lên gân với vũ khí hạt nhân của tổng thống Nga hôm 21/09 vừa qua là một thấy bại. Trước hết nó gây ra những rạn nứt trong lập trường những nước không phải đồng minh nhưng vẫn có mối liên hệ lợi ích với Nga, mà cho đến giờ vẫn ủng hộ ông hoặc đứng ngoài quan sát các hành động của Nga tại Ukraina với một thái độ trung lập thận trọng.
Lãnh đạo các nước như Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc hay Ấn Độ đều bắt đầu tỏ ái ngại về bước leo thang quân sự mới của chủ nhân điện Kremlin. Nhưng những hoảng sợ và phẫn nộ đang lên cao trên đất Nga. Người ta đang tìm mọi cách để chạy khỏi lệnh động viên này, hay nói chính xác là trốn khỏi cuộc chiến tranh mà họ không hiểu nổi. « Đó không phải là sự phản kháng mà là sự khởi đầu của một cuộc cách mạng », Libération nhận định.
Ván bài poker của Putin với phương Tây ?
Trở lại với những tuyên bố đe dọa phương Tây của Vladimir Putin, Le Figaro có bài phân tích cho thấy đòn lên gân của ông chủ điện Kremlin nhằm hăm dọa phương Tây thế nào ?
Trong bài diễn văn hôm 21/09, ông Putin đã tuyên bố : « Nếu các vị động đến lãnh thổ của chúng tôi, các vị sẽ chịu sấm sét của kho vũ khí hạt nhân của chúng tôi ». Theo bài báo, Vladimir Putin thực sự không có sự lựa chọn nào khác ngoài leo thang căng thẳng cũng như ông ta đã « đặt tất cả uy tín của mình trong cuộc phiêu lưu xâm lược Ukraina. Để không bị chết chìm cùng vũ khí và hành trang chính trị của mình, ông ta nhất quyết phải tiếp tục ». Để cho Kiev lấy lại đất như trong những tuần qua tức là đặt dấu chấm hết cho hình ảnh của một con người cứng rắn của ông ta.
Tờ báo nhận định tiếp : Nếu Putin chọn cách lên gân, cũng là vì cho đến giờ ông ta vẫn thành công với cách này, giống như điều ông đã làm ở Syria. Lần này vị Nga hoàng đang suy yếu cho rằng còn có thể phục hồi lại vị thế bằng các đặt cược nhiều hơn vào Ukraina. Đây là ván bài poker đầy rủi ro của Putin, theo tờ báo, bởi đối thủ của ông cũng có những lá bài chủ của họ. Cuối cùng của ông ta tung lá bài cuối cùng : hăm dọa phương Tây bằng vũ khí hạt nhân với hy vọng như vậy sẽ làm phương Tây chia rẽ, chùn bước rồi cuối cùng sẽ bỏ rơi Ukraina. Nhưng làm như vậy chỉ càng làm cho phương Tây nhận rõ hơn thực tế mối đe dọa Putin.
« Trong ván bài thấu cáy Nga đang chơi này, thách thức không chỉ là Ukraina mà còn là an ninh của thế giới », bài báo kết luận.
Ý : Cực hữu trước ngưỡng cửa quyền lực, Liên Âu lo lắng
Chuyển qua với một thời sự nóng trong Liên Hiệp Châu Âu. Ngày chủ Nhật tới sẽ diễn ra cuộc bầu cử lập pháp ở Ý, một kỳ bầu cử đang thu hút sự chú ý của các nước châu Âu không kém gì người dân Ý.
Lý do là ở nước này, phe cực hữu, đảng Fratelli d’Italia đang có nhiều khả năng thắng cử. Nếu điều đó xảy ra thì nước Ý sẽ dưới sự lãnh đạo của một lực lượng chính trị vẫn được gọi là đảng hậu phát xít. Đây là hồ sơ sự kiện chính của nhật báo Công Giáo La Croix. Tờ báo cho hay, dưới sự lãnh dạo của bà Giorgia Meloni, đảng Fratelli d’Italia đang có nhiều khả năng thắng trong cuộc bầu cử Quốc Hội vào ngày 25/09 tới. Đây là một đảng cực kỳ bảo thủ, tự nhận là một lực lượng chính trị hiện đại, bình dân và chủ trương chống nhập cư, bảo vệ quyền lợi của người dân và nước Ý là trên hết sẵn sàng từ bỏ các giá trị chung của Liên Âu vì mục đích đó. Cả Liên Hiệp Châu Âu đang dán mắt vào nước Ý để theo dõi cuộc bầu cử này với lo ngại phe cực hữu lên nắm quyền.
Nhật báo le Monde có bài : « Những lo sợ của EU trong trường hợp Giorgia Fratelli thắng cử ».
Theo Le Monde, nếu đúng như các cuộc thăm dò dư luận, bà Giorgia Meloni thắng cử và lên lãnh đạo chính phủ Ý thì đây là lần đầu tiên phe cực hữu cầm quyền ở một nước là đồng sáng lập Liên Hiệp Châu Âu. Trong khi đó Châu Âu đang phải đối mặt với hàng loạt cuộc khủng hoảng, việc nước Ý có một chính phủ cực hữu sẽ càng làm trầm trọng thêm các khó khăn của Liên Hiệp Châu Âu.
Nhật báo Liberation có bài : Bầu cử lập pháp tại Ý: « Những người hậu phát xít đang trong phòng chờ lên cầm quyền » để khẳng định rằng kết quả bầu cử ở Ý vào Chủ nhật tới nếu đúng như dự báo thì sẽ là một cơn địa chấn lớn ở châu Âu.
Leave a Reply