Từ Phnom Penh, đặc phái viên Thanh Phương tường trình:

Trong bài phát biểu mở đầu cuộc họp, thủ tướng Lý Khắc Cường khẳng định quan hệ mậu dịch giữa Trung Quốc với ASEAN trong thời gian qua đã và đang tiếp tục phát triển cho dù có đại dịch Covid-19, và cho dù tình hình thế giới rất phức tạp. Có lẽ đây là cách để nhắc khéo các nước Đông Nam Á về vai trò quan trọng của Trung Quốc đối với khối này.

Và như để trấn an các nước Đông Nam Á, nhất là các nước có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc về Biển Đông, ông Lý Khắc Cường tuyên bố cả ASEAN lẫn Trung Quốc “đều muốn duy trì hòa bình và ổn định” ở vùng biển này. Thủ tướng Trung Quốc nhắc lại năm nay là kỷ niệm 20 năm bản Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông DOC. Trung Quốc và ASEAN đang tiếp tục thương lượng để đạt được Bộ Quy tắc Ứng xử trên Biển Đông COC, một cơ chế để tránh các căng thẳng về tranh chấp chủ quyền trên vùng biển này.

Ông Lý Khắc Cường bảo đảm rằng trong các cuộc thương thuyết về COC, Trung Quốc sẽ lưu tâm đến lợi ích của tất cả các bên, cũng như sẽ tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển UNCLOS.

Về điểm này, tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr kêu gọi các lãnh đạo ASEAN nhanh chóng đúc kết Bộ Quy tắc Ứng xử Biển Đông. Tổng thống Philippines nhấn mạnh rằng bộ quy tắc này phải được soạn thảo dựa trên luật pháp quốc tế. 

Trong cuộc họp với lãnh đạo các nước Đông Nam Á, phía Trung Quốc đã công bố 5 điểm mà chủ tịch Tập Cận Bình đề nghị nhằm thắt chặt quan hệ giữa Bắc Kinh với ASEAN, với cam kết đầu tư tổng cộng 1,5 tỷ đô la cho các dự án phát triển trong 3 năm tới.

Theo thông báo của thủ tướng Com Bốt, Hun Sen trên mạng xã hội, điểm đầu tiên mà ông Tập Cận Bình đề nghị đó là xây dựng một “ngôi nhà hòa bình chung”, với phía Trung Quốc sẵn sàng tăng cường hợp tác với các nước Đông Nam Á về quốc phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia, và ký hiệp định Vùng không vũ khí hạt nhân Đông Nam Á. 

Rõ ràng là trước khi tổng thống Joe Biden đến Phnom Penh hôm nay, phía Trung Quốc đã nỗ lực ve vãn các nước Đông Nam Á, hiện ngày càng khó xử trước cuộc cạnh tranh chiến lược Mỹ – Trung.(RFI)