Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết ông Blinken sẽ công du Anh Quốc, Ireland, Việt Nam và Nhật Bản từ ngày 11-18/04/2023.

“Ngoại trưởng Blinken sẽ đến Hà Nội, Việt Nam để thúc đẩy các cuộc thảo luận quan trọng với các đối tác Việt Nam trong bối cảnh chúng tôi sẽ kỷ niệm 10 năm thiết lập Quan hệ Đối tác Toàn Diện. Ngoại trưởng sẽ gặp các quan chức cấp cao của Việt Nam để cùng thảo luận về một tầm nhìn chung của chúng tôi về khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương kết nối, thịnh vượng, hòa bình và kiên cường”, theo Bộ Ngoại giao Mỹ.

Ông Blinken sẽ tháp tùng Tổng thống Mỹ Biden đến Anh Quốc và Ireland từ ngày 11-14/04 trước chuyến công du châu Á.

Sau Việt Nam, ông Blinken sẽ đến thị trấn Karuizawa của Nhật Bản để tham dự Hội nghị Ngoại trưởng G7 và thảo luận về các vấn đề toàn cầu, bao gồm cuộc xâm lược của Nga nhằm vào Ukraine, vấn đề giải trừ và không phổ biến vũ khí hạt nhân, an ninh thực phẩm và năng lượng, và thúc đẩy một tầm nhìn vững chắc về một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở.

Trước đó, thông tin Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken sẽ đến Việt Nam được Thượng Nghị sĩ Mỹ Jeff Merkley công bố vào ngày 08/04 tại Hà Nội.

“Tuần tới, Ngoại trưởng Mỹ sẽ đến đây,” Thượng nghị sĩ tiểu bang Oregon Jeff Merkley tuyên bố trong khuôn khổ chuyến đi của phái đoàn Quốc hội Mỹ do ông dẫn đầu tới Việt Nam và Indonesia, nhằm thúc đẩy hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.

Ông Blinken có thể đến việt Nam vào ngày thứ Bảy 15/04, sau đó sẽ lên đường sang Nhật Bản dự Hội nghị Ngoại trưởng G7 (từ 16 đến 18/04), theo Reuters.

Chuyến đi của ông Blinken được xem nằm trong nỗ lực của Washington nhằm nâng cấp mối quan hệ song phương với Việt Nam lên tầm ‘đối tác chiến lược’ trong năm nay, lý tưởng là vào đúng tháng 07/2023, nhân kỷ niệm 10 năm hai nước thiết lập ‘quan hệ đối tác toàn diện’.

‘Quan hệ đối tác chiến lược toàn diện’ được xem là mức cao nhất, mức tiếp theo là ‘đối tác chiến lược’ và ‘đối tác toàn diện’. Việt Nam và Hoa Kỳ xác lập ‘quan hệ đối tác toàn diện’ vào tháng 07/2013.

Trước đó vào ngày 29/03, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có cuộc điện đàm với Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, Nguyễn Phú Trọng. Cả hai nhà lãnh đạo đã đồng thuận tăng cường mối quan hệ song phương, tuy nhiên không đề cập về việc chính thức nâng cấp mối quan hệ.

Tuyên bố từ Washington có nội dung, “Tổng thống Mỹ Biden khẳng định các cam kết của Mỹ về một Việt Nam độc lập, vững mạnh, thịnh vượng, tự cường, lưu ý năm 2023 là kỷ niệm 10 năm Việt Nam và Hoa kỳ thiết lập Quan hệ Đối tác Toàn diện. Hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về tầm quan trọng củng cố và mở rộng mối quan hệ song phương […].”

Về phía Việt Nam, truyền thông dẫn lời ông Nguyễn Phú Trọng sau cuộc điện đàm như sau, “Hai nhà lãnh đạo bày tỏ vui mừng có dịp trao đổi trong dịp kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam-Hoa Kỳ; đánh giá cao sự phát triển tích cực, toàn diện của quan hệ hai nước thời gian qua và nhất trí thúc đẩy, phát triển, làm sâu sắc hơn quan hệ song phương […]”.

Tranh luận về dàn lãnh đạo Việt Nam từ chức và quan hệ Việt – Mỹ – Trung

Việt Nam – Hoa Kỳ có khả năng thành đối tác chiến lược trong năm nay?

Trang Nikkei Asia nhận định Việt Nam đã thực thi ‘nền ngoại giao điện đàm’ [phone diplomacy]nhằm cân bằng quan hệ song phương giữa Mỹ và Trung Quốc khi ngày 04/04, sau cuộc điện đàm giữa ông Trọng và ông Biden, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã điện đàm với người đồng cấp Trung Quốc Lý Cường.

Cuộc điện đàm có nội dung, theo truyền thông Việt Nam, “hai Thủ tướng nhất trí sẽ tăng cường trao đổi, phối hợp, nỗ lực thúc đẩy quan hệ song phương bước vào giai đoạn phát triển mới […]”.

Vào tháng 01/2023, Tiến sỹ Huỳnh Tâm Sáng, nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế từ Taiwan NextGen Foundation và Pacific Forum bình luận với BBC News Tiếng Việt về nhân tố Trung Quốc trong khả năng nâng cấp quan hệ song phương giữa Mỹ và Việt Nam, “Vị trí địa lý sát sườn Trung Quốc, tính gắn kết về lịch sử và ý thức hệ, bản chất của quan hệ song phương với tính chất bất đối xứng, cùng quan hệ kinh tế ‘môi hở răng lạnh’ khiến các tổn thương mà Việt Nam phải chịu sẽ lớn hơn và có nguy cơ kéo dài khi bị Trung Quốc ‘phản ứng’ hay ‘trừng phạt’ khi nâng cấp quan hệ với Mỹ.”

Cũng từ đầu năm nay khi Hoa Kỳ thể hiện ý muốn rõ ràng muốn nâng cấp mối quan hệ song phương với Việt Nam, ông Vũ Xuân Khang, Nghiên cứu sinh Tiến sĩ ngành An ninh quốc tế tại Đại học Boston (Boston College) nói về sức ép từ Trung Quốc, “Bắc Kinh hiểu rõ rằng những chuyển biến tích cực trong quan hệ Việt-Mỹ trong 10 năm trở lại đây đều bắt nguồn từ việc cả Hà Nội lẫn Washington đều có chung nỗi lo về Trung Quốc bành trướng trên Biển Đông.”

“Chính sách nhất quán của Trung Quốc đối với Việt Nam luôn là không cho Việt Nam ngã về một cường quốc nào khác ngoài Trung Quốc do lo ngại các cường quốc khác có thể sử dụng Việt Nam làm bàn đạp để kiềm tỏa Trung Quốc. Điều này có thể thấy rõ vào năm 1979 khi Trung Quốc đã ‘dạy cho Việt Nam một bài học’ sau khi Hà Nội ngã về phe Liên Xô và giúp Moscow bao vây Trung Quốc từ phía Nam”, ông Khang bình luận với BBC.

Cho đến nay Việt Nam chỉ mới thiết lập ‘quan hệ đối tác chiến lược toàn diện’ với Trung Quốc (năm 2008), Nga (năm 2012), Ấn Độ (năm 2016), và Hàn Quốc (năm 2022).

Năm 2013, cựu Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tuyên bố về mong muốn Việt Nam sẽ thiết lập các mối quan hệ đối tác chiến lược với năm thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc (UNSC).

Cho đến nay, chỉ có hai thành viên thường trực UNSC có ‘quan hệ đối tác chiến lược toàn diện’ với Việt Nam là Trung Quốc, Nga. Hai thành viên thường trực khác có ‘quan hệ đối tác chiến lược’ với Việt Nam là Anh (năm 2010) và Pháp (năm 2013).

Mỹ là thành viên duy nhất trong UNSC chỉ có quan hệ ‘đối tác toàn diện’ với Việt Nam từ năm 2013 đến nay.

Quan hệ Hoa Kỳ – Việt Nam