Theo AFP, hôm qua, 23/07/2022, phát ngôn viên không quân Ukraina khẳng định đã bắn chặn được hai tên lửa nhưng hai chiếc còn lại đã đánh trúng khu cảng Odessa « vào lúc ngũ cốc đang được xử lý để xuất khẩu ». Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky tố cáo Nga vi phạm có hệ thống các cam kết và sự việc chứng tỏ « bất luận những tuyên bố và hứa hẹn Matxcơva tìm mọi cách để không thực thi thỏa thuận ».

Về phần mình, tổng thư ký Liên Hiệp Quốc, Antonio Guterres lên án mạnh mẽ vụ nã tên lửa và nhấn mạnh rằng « việc thực thi toàn diện » thỏa thuận là « cấp bách ».

Liên Hiệp Châu Âu, thông qua lời lãnh đạo ngành ngoại giao ông Josep Borrell đánh giá hành động tấn công vào nguồn xuất khẩu ngũ quan trọng của Ukraina chỉ một ngày sau khi ký kết các thỏa thuận là « đặc biệt đáng chê trách » và chứng tỏ một lần nữa « thái độ khinh miệt của Nga đối với luật quốc tế và những cam kết » của họ.

Từ Mỹ, ngoại trưởng Antony Blinken tố cáo « vụ tấn công này gây nghi ngờ nghiêm trọng về độ tin cậy về cam kết của Nga đối với thỏa thuận ký kết và làm suy yếu công việc của Liên Hiệp Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraina nhằm cung cấp lương thực – thực phẩm thiết yếu cho thị trường thế giới ».

Thổ Nhĩ Kỳ bối rối

Tuy nhiên, vụ việc đang đặt Thổ Nhĩ Kỳ – quốc gia bảo trợ cho thỏa thuận này cùng với Liên Hiệp Quốc – dưới một áp lực lớn. Ankara hôm qua đã lên tiếng bày tỏ mối bận tâm của mình.

Từ Istanbul, thông tín viên đài RFI, Anne Andlauer tường thuật :

« Tại Thổ Nhĩ Kỳ, tổng thống Recep Tayyip Erdogan nếu như trước đó cho biết “tự hào vì cảm thấy có ích trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu” thì nay đang tự hỏi liệu họ có vui mừng thắng lợi quá sớm.  

Bộ trưởng Quốc Phòng Hulusi Akar, đại diện đất nước tham gia ký kết thỏa thuận, là người đầu tiên có phản ứng trước vụ bắn tên lửa vào cảng Odessa. Ông Hulusi Akar tỏ ra “lo lắng” và “phật lòng” về vụ tấn công, xảy ra ngay ngày hôm sau của thỏa thuận, đồng thời cho biết thêm là đã có cuộc trao đổi với đồng nhiệm Ukraina và với các quan chức Nga mà ông không nêu tên.  

Theo ông, các quan chức Nga dường như “đã dứt khoát phủ nhận mọi liên can với cuộc tấn công”. Vị bộ trưởng này nêu rõ là Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục “phối hợp” với Kiev và Matxcơva. Ông thông báo rằng trung tâm điều phối đóng trụ sở ở Istanbul, có nhiệm vụ bảo đảm an ninh cho hành lang xuất khẩu ngũ cốc, đã bắt đầu vận hành dưới sự giám sát từ các đại diện Nga và Ukraina. 

Cuối cùng, ông Hulusi Akar khẳng định Thổ Nhĩ Kỳ sẵn sàng đảm đương “trách nhiệm”, một tuyên bố rất có ý nghĩa vì nếu như việc ký kết thỏa thuận này là một thắng lợi ngoại giao cho Ankara, thì đây cũng là một sứ mệnh nặng nề cho Thổ Nhĩ Kỳ cũng như các bên liên quan, sẽ phải chịu trách nhiệm trong trường hợp thất bại ».