Nhân việc người tị nạn bị toà án Thái Lan xử án tù: Những điều cần cảnh giác

• Người tị nạn phải tránh vi phạm luật quốc tế và luật quốc gia sở tại

BPSOS, ngày 27 tháng 3, 2023

http://machsongmedia.org

Hôm nay, toà án ở Thanyaburi, Thái Lan tuyên án tù đối với 5 người Việt, trong đó có 4 người tị nạn, về tội hành hung và gây thương tích nghiêm trọng. Điều này sẽ dẫn đến nhiều hệ luỵ cho các đương sự, đặc biệt cho 4 người tị nạn.

Quy chế tị nạn và triển vọng định cư

Công Ước LHQ về Quy Chế Tị Nạn ra đời năm 1951 để bảo vệ những người có mối lo sợ có căn cứ là sẽ bị đàn áp nếu phải trở về nguyên quán, vì lý do sắc tộc, tôn giáo, quốc tịch, quan điểm chính trị hoặc thành phần xã hội đặc thù. Trong 15 năm qua, luật sư của BPSOS đã dựa vào căn cứ đó để can thiệp cho hàng nghìn người Việt xin cứu xét tư cách tị nạn với Cao Uỷ Tị Nạn LHQ, trong đó có một số người vừa bị bỏ tù.

Có lẽ ít ai biết rằng Công Ước này, ngoài các điều khoản bảo vệ, còn có điều khoản loại trừ: không bảo vệ cho những ai đã phạm tội chống lại hoà bình, là tội phạm chiến tranh, hoặc mang tội chống nhân loại; những ai đã phạm tội không chính trị ở ngoài quốc gia cho tị nạn; và những ai đã vi phạm các chủ trương và nguyên tắc của LHQ, trong đó có các nguyên tắc bảo vệ nhân quyền và các quyền tự do căn bản của mọi người.

Ngay cả khi CUTN/LHQ không rút lại quy chế tị nạn thì triển vọng định cư sẽ không còn vì các quốc gia nhận định cư tị nạn đều tuân thủ các nguyên tắc của Công Ước LHQ về Quy Chế Tị Nạn, bao gồm cả điều khoản loại trừ. Do đó, những người bị án tù hình sự kể trên rất khó có thể được định cư ở bất kỳ quốc gia nào sau khi ra tù. Họ cũng khó ở lại Thái Lan vì quốc gia này không có chính sách định cư tị nạn tại chỗ.

Trước đây, khi một vài đương sự kể trên gặp khó khăn với luật pháp của Thái Lan, luật sư của BPSOS đã can thiệp và giải quyết ổn thoả. Tuy nhiên, từ nay trở đi chúng tôi sẽ bó tay, không thể can thiệp với CUTN/LHQ, quốc gia nhận định cư, hay chính phủ Thái Lan.

Các vi phạm khác

Một trong số người mới bị tuyên án tù mới đây được nêu tên là đại diện cho một tổ chức hoạt động không giấy phép ở Thái Lan. Điều này dẫn đến một số hệ luỵ thêm nữa cho đương sự vì đã vi phạm luật lao động của Thái Lan:

1.  Người tị nạn, dù được CUTN/LHQ công nhận tư cách tị nạn, vẫn bị xem là cư trú bất hợp pháp và không có quyền làm việc, kể cả làm việc tình nguyện, cho một tổ chức. Nếu tự mình tình nguyện để giúp đỡ người khác thì không sao, nhưng tình nguyện dưới danh nghĩa một tổ chức thì không được.

2.  Tệ hơn, tổ chức này chưa có giấy phép hoạt động ở Thái Lan; nghĩa là đương sự làm việc trái phép cho một tổ chức hoạt động trái phép.

Các điều cần cảnh giác

Qua trường hợp kể trên, có 3 điều mà người đã có hoặc đang xin quy chế tị nạn cần cảnh giác:

1.  Tuyệt đối tránh vi phạm luật pháp của quốc gia sở tại, nhất là bày tỏ sự xem thường luật pháp khi ngang nhiên công bố sự vi phạm đó trên mạng xã hội.

2.  Tuyệt đối bảo vệ thông tin cá nhân, nhất là đối với những thành phần có thành tích tội phạm.

3.  Tìm hiểu kỹ các tổ chức tuyên bố hoạt động ở Thái Lan để xem có giấy phép hoạt động hợp pháp hay không trước khi nhận làm đại diện hoặc cung cấp thông tin cá nhân.